୪୬ତମ ଶାରଳା ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ ହେଲେ ଦେବଦାସ ଛୋଟରାୟ
ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ମେଟାଲସ୍ ପବ୍ଲିକ୍ ଚାରିଟେବଲ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ (ଇମ୍ପାକ୍ସ) ଦ୍ବାରା ଅକ୍ଟୋବର ୨୬ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଭୁବନେଶ୍ବରଠାରେ ଆୟୋଜିତ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଉତ୍ସବରେ ୪୬ ତମ ଶାରଳା ପୁରସ୍କାର ଗ୍ରହଣ କରି ସୁବିଦିତ ଗୀତିକବି ଓ କଥାକାର ଦେବଦାସ ଛୋଟରାୟ କହିଲେ ଯେ, ସେ ବୁଝି ହେଉନଥିବା ଉପଭୋକ୍ତାଙ୍କ ପାଇଁ ଲେଖନ୍ତି ନାହିଁ, ଯାହାଙ୍କ ଉପରେ ତାଙ୍କର କୌଣସି ବିଶ୍ବାସ ନାହିଁ। ବରଂ ସେ ନିଜ ପାଇଁ ଓ ସମୟ କାଟିବାର କ୍ଲେଶକୁ ଲାଘବ କରିବାପାଇଁ ଲେଖନ୍ତି। ତା’ଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ‘ମ୍ୟାଟିନି ସୋ’ ଗଳ୍ପ ସଂକଳନ ପାଇଁ ତା’ଙ୍କୁ ଏହି ପୁରସ୍କାରରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି ପୁରସ୍କାର ବାବଦରେ ତା’ଙ୍କୁ ତାମ୍ର ଫଳକ, ଉପାୟନ ସହିତ ସାତ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କାର ଅର୍ଥରାଶି ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା।
ଏହି ଅବସରରେ ବର୍ଷୀୟାନ୍ ଓଡ଼ିଶୀ ସଙ୍ଗୀତ ଗୁରୁ ରାମହରି ଦାସ ଓ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଚିତ୍ରଶିଳ୍ପୀ ବଳଦେବ ମହାରଥାଙ୍କୁ ଅଢ଼େଇ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ଲେଖାଏଁ ଅର୍ଥରାଶି ଓ ତାମ୍ର ଫଳକ ସହ ‘ଇଲା-ବଂଶୀଧର ପଣ୍ଡା କଳା ସମ୍ମାନ’ ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା।
ସଭାରେ ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ଭାବରେ ଯୋଗଦେଇ ବିଶିଷ୍ଟ ହିନ୍ଦୀ କବି ଓ ଲେଖିକା ସବିତା ସିଂହ କହିଲେ ଯେ ସାହିତ୍ୟ ମଣିଷ ଦ୍ବାରା ନିଜସ୍ବ ଖୁସି ଓ ସୌଭାଗ୍ୟ ପାଇଁ ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ ଏବଂ ଏହି ଖୁସି ବିଶ୍ବର ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ଓ ସାମାଜିକ ନ୍ୟାୟ ଅନୁସନ୍ଧାନ କରେ। ଉତ୍ସବରେ ଅଧ୍ୟକ୍ଷତା କରି ‘ଇମ୍ପାକ୍ଟ’ର ଟ୍ରଷ୍ଟି ପାରମିତା ପଣ୍ଡା କହିଲେ ଯେ ଶାରଳା ପୁରସ୍କାର ବିଜେତା ଦେବଦାସ ଛୋଟରାୟ ତାଙ୍କର ନିଆରା ଉପସ୍ଥାପନା ଶୈଳୀ ପାଇଁ ସବୁବେଳେ ପାଠକ ଓ ଶ୍ରୋତାଙ୍କର ଆଦର ଲାଭ କରିଆସିଛନ୍ତି। ସେ ମଧ୍ୟ କହିଲେ ଯେ ଓଡ଼ିଶାର କଳା ଓ ସାହିତ୍ୟକୁ ଏକ ସମ୍ମାନଜନକ ଉଚ୍ଚତାକୁ ନେବା ଦିଗରେ ଶାରଳା ପୁରସ୍କାର ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାକୁ ପ୍ରତିପାଦିତ କରିପାରିଛି। ରାଜ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରାନ୍ତରୁ ଅନେକ ଲେଖକ ଓ ସାହିତ୍ୟପ୍ରେମୀ ଏହି ସଭାରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୬ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ଐତିହାସିକ ବାଲିଯାତ୍ରାରେ ବହି ସଂଗ୍ରହ ଓ ବଣ୍ଟନ ଜରିଆରେ ହେବ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରସାର
ଆସନ୍ତା ନଭେମ୍ବର ୫ରୁ ୧୨ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କଟକଠାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଯାଉଥିବା ଐତିହାସିକ ବାଲିଯାତ୍ରା ଉତ୍ସବରେ କର୍ତ୍ତୃପକ୍ଷଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଓଡ଼ିଆ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ପ୍ରତି ଜନସାଧାରଣଙ୍କ ରୁଚି ଜାଗ୍ରତ କରିବା ପାଇଁ ଏକ ପୁସ୍ତକ ସଂଗ୍ରହ ଓ ବିତରଣ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି। ଏଥିପାଇଁ ଜନସାଧାରଣଙ୍କଠାରୁ ଦାନ ସୂତ୍ରରେ ପୁସ୍ତକ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇ ତାହାକୁ ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ବିତରଣ କରାଯିବ। ଏହି ଯୋଜନାରେ ପ୍ରାୟ ଏକ ଲକ୍ଷ ପୁସ୍ତକ ବଣ୍ଟନ କରାଯିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ ରଖାଯାଇଛି।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରସାର ନିମନ୍ତେ ଜିଲ୍ଳା ପ୍ରଶାସନର ଏହା ଏକ ଅଭିନବ ପଦକ୍ଷେପ। ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ କାଳଜୟୀ ପୁସ୍ତକଗୁଡିକ ବିଷୟରେ ସମସ୍ତେ, ବିଶେଷକରି ଯୁବପିଢି ଜାଣନ୍ତୁ, ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ନେଇ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଛି। ଏଥିପାଇଁ କଟକ ସହରର ଯେଉଁ ଚାରିଗୋଟି ସ୍ଥାନରେ ‘ପୁସ୍ତକ ସଂଗ୍ରହ କେନ୍ଦ୍ର’ ଖୋଲାଯାଇଛି ସେଗୁଡ଼ିକ ହେଲା, ଜିଲ୍ଳାପାଳଙ୍କ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ, ନେତାଜୀ ସ୍ମାରକୀ, କଟକ ମହାନଗର ନିଗମ ନିକଟସ୍ଥ କଲ୍ୟାଣ ମଣ୍ଡପ ଓ ବାରବାଟୀ ପ୍ୟାଲେସ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ କଟକ ଜିଲ୍ଲାର ବିଭିନ୍ନ ବ୍ଲକ ଓ ତହସିଲ ତଥା କିଛି ସ୍କୁଲମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ପୁସ୍ତକ ସଂଗ୍ରହ କେନ୍ଦ୍ର ଖୋଲାଯାଇଛି। ଏହି କେନ୍ଦ୍ରଗୁଡିକରେ ପୁସ୍ତକ ଦାନ ନିମନ୍ତେ ଲୋକମାନଙ୍କର ବିଶେଷ ଆଗ୍ରହ ଦେଖିବାକୁ ମିଳୁଛି । ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାକୁ ଗୁରୁତ୍ୱ ଦେଇ ପାଠକୀୟତା ବୃଦ୍ଧି ପୂର୍ବକ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ନିମନ୍ତେ ସାଧାରଣ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ବାଲିଯାତ୍ରା ସମୟରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଓ ଭାଷା ଆଦୃତିରେ ସାମିଲ କରି ସେମାନଙ୍କୁ ବିନା ମୂଲ୍ୟରେ ପୁସ୍ତକ ବଣ୍ଟନ କରାଯିବାର ହେଉଛି ଏହାର ଲକ୍ଷ୍ୟ । ଏହି ମହତ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ପାଇଁ ପୁସ୍ତକ ଦାନ କରୁଥିବା ଦାତାମାନଙ୍କୁ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ପ୍ରଶଂସାପତ୍ର ପ୍ରଦାନ କରାଯିବ। ଜିଲ୍ଲାପାଳ ଦତାତ୍ରୟ ଭାଉସାହେବ ଶିନ୍ଦେ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟଠାରେ ଖୋଲାଯାଇଥିବା ପୁସ୍ତକ ଗ୍ରହଣ ଶିବିରରେ ନିଜେ ପୁସ୍ତକ ଦାନ କରି ଏହି ଅଭିଯାନ ଓଡ଼ିଆ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ସହାୟକ ହୋଇପାରିବ ବୋଲି କହିଛନ୍ତି । ପ୍ରକାଶ ଥାଉକି ଏହି କେନ୍ଦ୍ରରେ ମଧ୍ୟ ଅତିରିକ୍ତ ଜିଲ୍ଳାପାଳ ଦିବ୍ୟଲୋଚନ ମହାନ୍ତ, ଅତିରିକ୍ତ ଜିଲ୍ଳାପାଳ ଇପ୍ସିତା ପ୍ରିୟଦର୍ଶିନୀ ମିଶ୍ର, କିଛି ପୁସ୍ତକ ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥା ଏବଂ ସର୍ବୋପରି ଜଣେ ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ୭୫ ବର୍ଷ ବୟସ୍କ ଅସୁସ୍ଥ ମହିଳା ଶ୍ରୀମତୀ ରେବତୀ ଦାସ ପ୍ରଥମେ ପୁସ୍ତକ ଦାନ କରି ଏହି ମହତ୍ କାର୍ଯ୍ୟରେ ନିଜର ଯୋଗଦାନ ରଖିଛନ୍ତିି । ଅକ୍ଟୋବର ୨୫ ତାରିଖ ସୁଦ୍ଧା ସୁଦ୍ଧା ବିଭିନ୍ନ କେନ୍ଦ୍ରରୁ ୫ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ପୁସ୍ତକ ସଂଗ୍ରହ କରାଯାଇଛି । ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଆଗ୍ରହୀ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ବାଲିଯାତ୍ରା ଅବସରରେ ଏକ ଲକ୍ଷ ପୁସ୍ତକ ବଣ୍ଟନର ଲକ୍ଷ୍ୟ ନେଇ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇଥିବା ଏହି ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରେ ଦାନ ସୂତ୍ରରେ ମିଳିଥିବା ପୁସ୍ତକ ବ୍ୟତୀତ କେତେକ ନୂତନ ପୁସ୍ତକ କ୍ରୟ କରି ମଧ୍ୟ ଏହି ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ସାଧନ କରାଯିବ। ଏଥିପାଇଁ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନର ଓ୍ବେବସାଇଟ୍ରେ ଆଗ୍ରହୀ ପୁସ୍ତକ ଯୋଗାଣକାରୀଙ୍କଠାରୁ ଟେଣ୍ଡର ଆହ୍ବାନ କରାଯାଇଛି। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ଆହୁରି ସୁଚାରୁ କରିବାପାଇଁ ଏକ ମୋବାଇଲ୍ ଆପ୍ ମଧ୍ୟ ଶୀଘ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ହେବ ବୋଲି ଜଣାପଡ଼ିଛି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୫ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ପ୍ରଖ୍ୟାତ କବି ରାଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା ଆଉ ନାହାନ୍ତି
ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ କବି ରାଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା ଅକ୍ଟୋବର ୨୪ ତାରିଖ ପୂର୍ବାହ୍ନରେ ତାଙ୍କର ଭୁବନେଶ୍ବରସ୍ଥିତ ବାସଭବନରେ ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ମୃତ୍ୟୁ ବେଳକୁ ତାଙ୍କୁ ୮୧ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା। ସେ ବହୁ ଦିନ ଧରି ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ଥାଇ ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଥିଲେ। ମୃତ୍ୟୁର ମାତ୍ର ଦେଢ଼ ମାସ ପୂର୍ବରୁ ସେ ନିଜର ସହଧର୍ମିଣୀ ସୌଭାଗ୍ୟ ମଞ୍ଜରୀଙ୍କୁ ହରାଇଥିଲେ। ସେ ଦୁଇ କନ୍ୟାଙ୍କୁ ଛାଡ଼ି ଯାଇଛନ୍ତି।
କବି ରାଜେନ୍ଦ୍ର କିଶୋର ପଣ୍ଡା ଓଡ଼ିଆ କବିତାରେ ଆଧୁନିକ ଧାରାର ଅନ୍ୟତମ ଅଗ୍ରଦୂତ ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ୧୯୪୪ ମସିହା ଜୁନ୍ ୨୪ ତାରିଖରେ ଝାରସୁଗୁଡ଼ା ଜିଲ୍ଲାର ବାଟଲଗା ଗାଁ’ରେ ହୋଇଥିଲା। ସେ ୧୯୬୭ ମସିହାରେ ଭାରତୀୟ ପ୍ରଶାସନିକ ସେବା (ଆଇ.ଏ.ଏସ୍)ରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ। ସେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡ଼େମୀ ପୁରସ୍କାର ଓ ସାରଳା ସମ୍ମାନରେ ଭୂଷିତ ହୋଇଛନ୍ତି। ସମ୍ବଲପୁର ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ତାଙ୍କୁ ୨୦୦୪ ମସିହାରେ ଡି.ଲିଟ୍ ଉପାଧିରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ତାଙ୍କର ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ କବିତା ସଂକଳନଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘ଗୌଣ ଦେବତା’, ‘ବହୁବ୍ରୀହି’ ଓ ‘ସତ୍ୟୋତ୍ତର’ ଅନ୍ୟତମ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ସେ ‘ଚିଦାଭାସ’ ନାମରେ ନିଜର ଏକମାତ୍ର ଉପନ୍ୟାସ ମଧ୍ୟ ଲେଖିଯାଇଛନ୍ତି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୪ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ବିଶିଷ୍ଟ ଲେଖକ ଓ ଗବେଷକ ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦାଶଙ୍କ ମହାପ୍ରୟାଣ
ସ୍ୱନାମଧନ୍ୟ ଲେଖକ, ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଗବେଷକ ଓ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ, ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗର ଅବସରପ୍ରାପ୍ତ ପ୍ରଫେସର, ସୁରେନ୍ଦ୍ରନାଥ ଦାଶ ଅକ୍ଟୋବର ୧୬ ତାରିଖ ରାତିରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ମୃତ୍ୟୁବେଳକୁ ତାଙ୍କୁ ୭୭ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା। ସେ ବହୁଦିନ ଧରି ଅସୁସ୍ଥ ଥାଇ ଦିଲ୍ଲୀଠାରେ ଥିବା ତାଙ୍କ ପୁତ୍ରଙ୍କ ବାସଭବନରେ ରହି ଚିକିତ୍ସିତ ହେଉଥିଲେ।
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ପ୍ରବନ୍ଧ ସାହିତ୍ୟକୁ ସମୃଦ୍ଧ କରିବା ସହିତ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ସମ୍ପର୍କିତ ଗବେଷଣା ଓ ଅଧ୍ୟୟନ ପ୍ରତି ତାଙ୍କର ବିଶେଷ ଅବଦାନ ଥିଲା। ଭୁବନେଶ୍ବରର ସୁପ୍ରସିଦ୍ଧ ଗବେଷଣା ଭିତ୍ତିକ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ‘ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ’ର ଜଣେ ସକ୍ରିୟ କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ଭାବରେ ସେ ନିଜର ସାଧନା ଜାରି ରଖିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ରଚନାରେ ସଂସ୍କୃତିଗତ ସଂହତି, ଓଡ଼ିଶାର ସାମାଜିକ ଐତିହ୍ୟ ଓ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଉପାସନାର ମାନବବାଦୀ ଦୃଷ୍ଟିକୋଣର ରହସ୍ୟ ପାଠକମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରୁଥିଲା। ସେ ୧୯୪୯ ମସିହାରେ ଖୋର୍ଦ୍ଧାସ୍ଥିତ କୁହୁଡ଼ି ନିକଟସ୍ଥ ରତନପୁର ଗ୍ରାମରେ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ୧୯୭୩ ମସିହାରେ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଉପାଧି ଲାଭ କରି କେନ୍ଦୁଝର ମହାବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟାପନା କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ। ତା’ପରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ସୂଚନା ଓ ଲୋକସମ୍ପର୍କ ବିଭାଗର ଅଧିକାରୀ ଭାବରେ କିଛି ଦିନ କାର୍ଯ୍ୟ କରି ପୁନରାୟ ଅଧ୍ୟାପନା ବୃତ୍ତିକୁ ଫେରିଆସିଥିଲେ। ସେ ୨୦୦୯ ମସିହାରେ ଉତ୍କଳ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ପ୍ରଫେସର ତଥା ବିଭାଗାଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ଥାଇ ଅବସର ଗ୍ରହଣ କରିଥିଲେ। ‘ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ’ର ସେ ସମ୍ପାଦକ ଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପ୍ରକାଶିତ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ‘କାଞ୍ଚିକାବେରୀ’, ‘ଲକ୍ଷ୍ମୀପୁରାଣ” (ସମ୍ପାଦନା), ‘ଶାକ୍ତଧର୍ମ ଓ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥ’ ଓ ‘ଶ୍ରୀମନ୍ଦିର ଶବ୍ଦକୋଷ’ ଅନ୍ୟତମ। ୫୦ରୁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ଗବେଷକ ଓ ଗବେଷିକା ତାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଗବେଷଣା କରି ଏମ୍.ଫିଲ୍, ପିଏଚ୍.ଡି ତଥା ଡି.ଲିଟ୍ ଉପାଧି ଲାଭ କରିଛନ୍ତି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୧୭ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ଫ୍ରାଙ୍କ୍ଫର୍ଟରେ ବିଶ୍ବର ବୃହତ୍ତମ ପୁସ୍ତକମେଳା: ସ୍ଥାନ ପାଇଲା ୪୫ଟି ଓଡ଼ିଆ ବହି
ଜର୍ମାନୀର ଫ୍ରାଙ୍କ୍ଫର୍ଟ ସହରରେ ବିଶ୍ବର ବୃହତ୍ତମ ପୁସ୍ତକମେଳା ଅକ୍ଟୋବର ୧୫ ତାରିଖରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ବିଶ୍ବର ଶତାଧିକ ଦେଶରୁ ବହୁ ସଂଖ୍ୟକ ପ୍ରକାଶକ ଏଥିରେ ଭାଗ ନେଇଛନ୍ତି। ଓଡ଼ିଶାରୁ ଏକମାତ୍ର ପ୍ରକାଶକ ଭାବରେ ବି.କେ.ପବ୍ଲିକେଶନ୍ ମଧ୍ୟ ସେଠାରେ ନିଜର ଷ୍ଟଲ୍ ଖୋଲିଛନ୍ତି। ଏହି ଷ୍ଟଲ୍ରେ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ବପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ଲୋକପ୍ରିୟ ଓଡ଼ିଆ ବହି ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହୋଇଥିବା ଜଣାଯାଇଛି। ପ୍ରକାଶନ ସଂସ୍ଥାର ସ୍ବତ୍ବାଧିକାରୀ ବିଜୟ କୁମାର ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ସୂତ୍ରରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ ଚଳିତ ବର୍ଷ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀରେ ଥିବା ତାଙ୍କର ଷ୍ଟଲ୍ରେ ୪୫ଟି ଓଡ଼ିଆ ପୁସ୍ତକ ସ୍ଥାନ ପାଇଛି ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଅଛି କାହ୍ନୁଚରଣ, ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରା, ସୁବ୍ରତ କୁମାର ପୃଷ୍ଟି, ଚିତ୍ତରଞ୍ଜନ ଦାସ, ତାରା ଦତ୍ତ, ଅଧ୍ଯାପକ ବିଶ୍ୱରଞ୍ଜନ, ବିବୁଧରଞ୍ଜନ, ପଞ୍ଚାନନ କାନୁନଗୋ, ରୁବେନ ବାନାର୍ଜୀ, ଲୋପାମୁଦ୍ରା ମହାନ୍ତି, ଅଜୟ ମହାପାତ୍ର, ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ମିଶ୍ର, ହରିପଦ ଶତପଥୀ, ଅରୁଣ କୁମାର ସାହୁ ଓ ଅମିୟ ପାଣ୍ଡବ ପ୍ରମୁଖଙ୍କ ବହି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ ବି.କେ.ପବ୍ଲିକେଶନ ଦ୍ବାରା ପ୍ରକାଶିତ ଅନେକ ଇଂରାଜୀ ବହି ମଧ୍ୟ ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀରେ ସ୍ଥାନ ପାଇ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କର ଦୃଷ୍ଟି ଆକର୍ଷଣ କରିଛି। ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀର ପ୍ରଥମ ଦିବସରେ ବି.କେ.ପବ୍ଲିକେଶନ ଇସ୍ରାଏଲ୍ ଓ ଇରାନ୍ର କେତେକ ଲୋକପ୍ରିୟ ପୁସ୍ତକର ପ୍ରକାଶନ ଅଧିକାର ହାସଲ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଛି। ଏହି ବିରାଟ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ପ୍ରଦର୍ଶନୀଟି ଆସନ୍ତା ୧୯ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିବ।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୧୫ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜର ନିର୍ବାଚନ: ବାଜିମାରିଲେ ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାନ୍ଦ
ଓଡ଼ିଶା ସର୍ବପୁରାତନ ସାହିତ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠାନ, ‘ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜ’ର ବହୁଚର୍ଚ୍ଚିତ ନିର୍ବାଚନର ଫଳାଫଳ ଅକ୍ଟୋବର ୧୩ ତାରିଖ ଦିନ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ଏଥିରେ ପୂର୍ବତନ ସଭାପତି ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାନ୍ଦ ସଭାପତି ଭାବରେ ପୁନଃନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ବିଶ୍ବାଳ ଉପସଭାପତି, ରାଜୀବ କୁମାର ଷଡ଼ଙ୍ଗୀ, ସାଧାରଣ ସମ୍ପାଦକ, ଶଶିକାନ୍ତ ରାଉତ ସଂଗଠନ ସମ୍ପାଦକ, ବ୍ରହ୍ମାନନ୍ଦ ମହାନ୍ତି ପାଠାଗାର ସମ୍ପାଦକ ଓ ଦିଲ୍ଲୀପ କୁମାର ଦାସ କୋଷାଧ୍ୟକ୍ଷ ଭାବରେ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ସମିତିକୁ ୧୧ ଜଣ ସଦସ୍ୟ ମଧ୍ୟ ନିର୍ବାଚିତ ହୋଇଛନ୍ତି।
ଏହି ନିର୍ବାଚନକୁ ନେଇ ରାଜ୍ୟର ସାହିତ୍ୟିକ ମହଲରେ କିଛି ଦିନ ଧରି ସରଗରମ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥିଲା। ଦୈନିକ ‘ସମାଜ’ର ପୂର୍ବତନ ମୁଦ୍ରାକର ଓ ପ୍ରକାଶକ ତଥା ଲୋକସେବକ ମଣ୍ଡଳର ବର୍ତ୍ତମାନର ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସଚିବ ପ୍ରଭାସ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ନିଜେ ସଭାପତି ପଦ ପାଇଁ ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ହେବା ସହିତ ଅନ୍ୟ ସମସ୍ତ ପଦ ପାଇଁ ନିଜର ସମର୍ଥକମାନଙ୍କର ଏକ ପ୍ୟାନେଲ୍କୁ ଧରି ନିର୍ବାଚନର ରଣାଙ୍ଗନରେ ଅବତୀର୍ଣ୍ଣ ହୋଇଥିଲେ। ଅପର ପକ୍ଷରେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ପୂର୍ବତନ ସଭାପତି ତଥା ‘ପୌରୁଷ’ର ସହ-ସମ୍ପାଦକ ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାନ୍ଦ ମଧ୍ୟ ନିଜର ପ୍ୟାନେଲ୍ ସହ ଏହି ନିର୍ବାଚନରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ। ଏହାପାଇଁ ଉଭୟ ପକ୍ଷରୁ ଗତ କିଛି ଦିନ ଧରି ପ୍ରଚାର କାର୍ଯ୍ୟ ଜୋରସୋରରେ ଚାଲିଥିଲା। ତେବେ ନିର୍ବାଚନ ଫଳାଫଳରୁ ଯାହା ଜଣାପଡ଼େ, ଭୋଟରମାନେ ଏଥର କୌଣସି ଗୋଟିଏ ପ୍ୟାନେଲ୍କୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବରେ ଜିତାଇନାହାନ୍ତି। ଉଭୟ ପକ୍ଷର ପ୍ରାର୍ଥୀ ବିଭିନ୍ନ ପଦ ପାଇଁ ବିଜୟୀ ହୋଇଛନ୍ତି। ଜଣାଯାଇଛି ଯେ ସଭାପତି ପଦ ପାଇଁ ପ୍ରତିଦ୍ବନ୍ଦ୍ବିତା କରୁଥିବା ଦୁଇଜଣ ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରତିଦ୍ଵନ୍ଦ୍ବୀଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଆଉ ଜଣେ ତୃତୀୟ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକ୍ସି ଭାବରେ ସଭାପତି ପଦ ପାଇଁ ପ୍ରାର୍ଥୀ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାର ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା ମାହାଙ୍ଗା ଓ ତାହାର ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରୁ ପ୍ରଭାସ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପାଇବାକୁ ଥିବା ଭୋଟକୁ ଭାଗ ଭାଗ କରିବା। ଏହି ରଣକୌଶଳ କିଛି ମାତ୍ରାରେ ସଫଳ ହୋଇଥିବା ମଧ୍ୟ ଜଣାପଡ଼ୁଛି। ନିର୍ବାଚନରେ ହାରି ଯାଇଥିବା ଜଣେ ପ୍ରାର୍ଥୀ ମଧ୍ୟ ଅଭିଯୋଗ କରିଛନ୍ତି ଯେ କେବେ ହେଁ ସାହିତ୍ୟର ଧାର ଧରି ନ ଥିବା ବହୁ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଏଥର ଭୋଟର ତାଲିକାଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା। ତା’ଛଡ଼ା ସେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ନିର୍ବାଚନ ପରିଚାଳନା ଦାୟିତ୍ବରେ ଥିବା କର୍ମକର୍ତ୍ତାମାନେ ମଧ୍ୟ କେତେକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରାର୍ଥୀଙ୍କ ସପକ୍ଷରେ କାନଭାସିଂ କରିବା ଦେଖା ଯାଇଥିଲା।
ନବନିର୍ବାଚିତ ସଭାପତି ଗୋବିନ୍ଦ ଚନ୍ଦ୍ର ଚାନ୍ଦ ‘ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା’କୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସାହିତ୍ୟ ସହିତ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ବାନ୍ଧିରଖିବା ତାଙ୍କର ପ୍ରାଥମିକତା ହେବ। ସେ ମଧ୍ୟ କହିଛନ୍ତି ଯେ ନିଜର ପୂର୍ବ କାର୍ଯ୍ୟକାଳ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଆରମ୍ଭ କରିଥିବା ଉତ୍କଳ ସାହିତ୍ୟ ସମାଜର ଏକ ବୃହତ୍ ଇତିହାସ ପ୍ରଣୟନର କାର୍ଯ୍ୟ ସେ ଏଥର ସମାପ୍ତ କରିବେ।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୧୩ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ନୂଆଦିଲ୍ଲୀରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ସୁରକ୍ଷା ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର
ପଲ୍ଲୀବାଣୀ ମିଶନ ତଥା ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗର ଯୌଥ ଆୟୋଜନକ୍ରମେ ଅକ୍ଟୋବର ୧୧ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ନୂଆଦିଲ୍ଲୀର ଇଣ୍ଡିଆ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ସେଣ୍ଟରଠାରେ ‘ପ୍ରବାସରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ସୁରକ୍ଷା’ ବିଷୟକ ଏକ ଆଲୋଚନାଚକ୍ର ତଥା ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସମ୍ମିଳନୀ’ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଯାଇଛି। ଏଥିରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜଧାନୀର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାପ୍ରେମୀମାନେ ଯୋଗ ଦେଇ ଆଲୋଚନାର ଭାଗ ନେଇଥିଲେ।ଏହି ଅବସରରେ ନିଜର ବକ୍ତବ୍ୟ ରଖି ବିଶିଷ୍ଟ ଗବେଷକ ଓ ଐତିହ୍ୟ ବିଶାରଦ ସୁରେନ୍ଦ୍ର କୁମାର ମିଶ୍ର ଜଗନ୍ନାଥ ସଭ୍ୟତା ଓ ସଂସ୍କୃତିର ମୂଳତତ୍ତ୍ଵ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଓ ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ଅମରେନ୍ଦ୍ର ଖଟୁଆ ନିଜର ବକ୍ତବ୍ୟରେ ଦିଲ୍ଲୀରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସାହିତ୍ୟ-ସଚେତନତାକୁ ଆହୁରି ବ୍ୟାପକ କରିବା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଥିଲେ। ସେ ନିଜର ପୁସ୍ତକ, ‘ନିଜ ଖବର ନେବାର ସମୟ’ରୁ କିଛି ଅଂଶ ମଧ୍ୟ ପାଠ କରିଥିଲେ। ‘ନିପା’ର ସଚିବ ଓ ରେଜିଷ୍ଟ୍ରାର ସୂର୍ଯ୍ୟନାରାୟଣ ମିଶ୍ର ରାଜଧାନୀର ଓଡ଼ିଆ ସଂଗଠନ ଗୁଡ଼ିକର ସଶକ୍ତିକରଣ ବିଷୟରେ ଚର୍ଚ୍ଚା କରିଥିଲେ। ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ଓ ବରିଷ୍ଠ ପ୍ରଶାସକ ପ୍ରଫୁଲ୍ଲ କୁମାର ପୃଷ୍ଟି ପ୍ରବାସରେ ରହୁଥିବା ଓଡ଼ିଆମାନେ ନିଜର ପରିବାରର ଭିତରେ ଓ ବାହାରେ ନିଜର ଓଡ଼ିଆତ୍ୱକୁ ଜାହିର କରିବା ଉଚିତ ବୋଲି ମତ ଦେଇଥିଲେ। କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଟିର ପରିଚାଳନା କରିଥିଲେ ‘ପଲ୍ଲୀବାଣୀ ମିଶନ’ର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ ରାମଚନ୍ଦ୍ର ନାଥ। ଏହି ଅବସରରେ ଆୟୋଜିତ ଏକ କବିତା ପାଠୋତ୍ସବରେ ସ୍ବରଚିତ କବିତା ପଢ଼ିଥିଲେ ସଂଘମିତ୍ରା ରଥ, ଶୁଭମ୍ ଶାଶ୍ବତ ପୃଷ୍ଟି, ଅବନୀ କାନ୍ତ ସାହୁ ଓ ସଂଜୀବ କୁମାର ମହାନ୍ତି ଏବଂ ଏହାର ସଂଯୋଜନା କରିଥିଲେ ନବଜ୍ୟୋତି ଦାସ। ଦିଲ୍ଲୀରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ପ୍ରବାସୀ ଓଡ଼ିଆଙ୍କ ବୃହତ ସଂଖ୍ୟା ବିଚାରକୁ ନେଲେ ଏହି ସଭାରେ ଦର୍ଶକ ଓ ଶ୍ରୋତାମାନଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତି ଅପେକ୍ଷାକୃତ ଭାବରେ ଖୁବ୍ କମ୍ ଥିଲା। ଅବଶ୍ୟ ଦିଲ୍ଲୀରେ ବହୁ ବର୍ଷରୁ ବନ୍ଦ ହୋଇପଡ଼ିଥିବା ‘ସହୃଦୟ ସଭା’କୁ ପୁନର୍ଜୀବିତ କରି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିମର୍ଶକୁ ଆଗେଇ ନେବା ପାଇଁ ଏହା ଆଶାର ସଂଚାର କରିଥିଲା।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୧୨ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ୟୁନେସ୍କୋ ଆୟୋଜିତ ‘ଓ୍ବାର୍ଲ୍ଡ୍ କଂଗ୍ରେସ ଅଫ୍ ପୋଏଟ୍ସ୍’ରେ ଯୋଗଦେଲେ ଓଡ଼ିଆ କବୟିତ୍ରୀ
ୟୁନେସ୍କୋର ସଂସ୍ଥା ‘ଓ୍ବାର୍ଲ୍ଡ୍ ଏକାଡେମୀ ଅଫ୍ ଆର୍ଟସ୍ ଆଣ୍ଡ୍ କଲଚର’ ଦ୍ବାରା ଆମେରିକାର ମେକ୍ସିକୋ ସହରରେ ଆୟୋଜିତ ଏକ ମର୍ଯ୍ୟାଦାଜନକ ପାଞ୍ଚଦିନିଆ ବିଶ୍ବ କବି ସମ୍ମିଳନୀ (ଓ୍ବାର୍ଲ୍ଡ୍ କଂଗ୍ରେସ୍ ଅଫ୍ ପୋଏଟ୍ସ୍)ରେ ଯୋଗଦେବାର ସୌଭାଗ୍ୟ ଅର୍ଜନ କରିଛନ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଓଡ଼ିଆ କବୟିତ୍ରୀ ସୁଶ୍ରୀ ସଂଗୀତା ମିଶ୍ର। ସେହି ସମ୍ମିଳନୀରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିବା ‘ମହାନ କବିମାନଙ୍କ କବିତା ପଛର ଦର୍ଶନ’ ବିଷୟକ ଏକ ଆଲୋଚନା ଅଧିବେଶନରେ ନିଜର ବକ୍ତବ୍ୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଭାରତର ଏକମାତ୍ର କବୟିତ୍ରୀ ଭାବରେ ସେ ଆମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଅଧିବେଶନର ମଞ୍ଚରେ ତା’ଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ସୋନ୍ୟା ଗାର୍ଜା ରାପୋର୍ଟ (ମଣ୍ଟେରୀ), ଡାନିଏଲ୍ ଗ୍ରାଗ୍ଲିଆ (ଚିଲି) ଓ ଡ଼ଟ୍ ଡ୍ରମ୍ହେଲର୍ (ନ୍ୟୁଜିଲାଣ୍ଡ) ମଧ୍ୟ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ।
ୟୁନୋସ୍କୋର ଆୟୋଜନକାରୀ ସଂସ୍ଥା ପକ୍ଷରୁ ଜାରି ହୋଇଥିବା ଏକ ପ୍ରେସ୍ ବିଜ୍ଞପ୍ତିରୁ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୧ରୁ ୨୬ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ମେକ୍ସିକୋ ସହରର ଗ୍ରାନ୍ ହୋଟେଲ୍ ଆନ୍କିରାରେ ଆୟୋଜିତ ଏହି ବିଶାଳ ସମ୍ମିଳନୀରେ ୧୯ଟି ଦେଶର ୧୨୦ ଜଣ କବି ଓ କବୟିତ୍ରୀ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ। ସୁଶ୍ରୀ ସଂଗୀତା ମିଶ୍ର ମୁଖ୍ୟତଃ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ କବିତା ଲେଖନ୍ତି। ଅଳ୍ପଦିନ ତଳେ ତାଙ୍କର ‘ଲାଇନ୍ ଅଫ୍ ଇଲୁମିନେସନ୍’ ନାମକ କବିତା ସଂକଳନ ପ୍ରକାଶ ପାଇ ପାଠକାଦୃତ ହୋଇଛି। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ତା’ଙ୍କର ଦୁଇଟି ଓଡ଼ିଆ କବିତା ସଂକଳନ, ‘ନିରବତାର ଶବ୍ଦ’ ଓ ‘ନିସ୍ତବ୍ଧ ଆକାଶ’ ମଧ୍ୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ସେ ‘ସମାଜରେ ସାହିତ୍ୟର ଭୂମିକା’ ବିଷୟରେ ଗବେଷଣା ପାଇଁ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଦ୍ବାରା ଫେଲୋସିପ ନିମନ୍ତେ ମଧ୍ୟ ମନୋନୀତ ହୋଇଛନ୍ତି। ସେ ବର୍ତ୍ତମାନ ଚେନ୍ନାଇ ସହରରେ ରହୁଛନ୍ତି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୮ ଅକ୍ଟୋବର, ୨୦୨୫)
ଓଡ଼ିଆ ଚରିତକୋଷର ପ୍ରଣେତା ନଗେନ ମହାନ୍ତି ଆଉ ନାହାନ୍ତି
ପ୍ରାଚୀନ ଯୁଗରୁ ନେଇ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାୟ ବାର ହଜାର ଓଡ଼ିଆଙ୍କର ଜୀବନୀ ସମ୍ବଳିତ ‘ଓଡ଼ିଆ ଚରିତକୋଷ’ ନାମକ ବିରାଟ ଗ୍ରନ୍ଥ ରଚନା କରିଯାଇଥିବା ଦେଶର ବିଶିଷ୍ଟ ଗ୍ରନ୍ଥାଗାରିକ ଓ ଗବେଷକ ନଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମହାନ୍ତି ଆଉ ନାହାନ୍ତି। ଦିଲ୍ଲୀ ସନ୍ନିକଟ ନୋଇଡାଠାରେ ଥିବା ନିଜର ବାସଭବନରେ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୩ ତାରିଖ ଦିନ ସେ ଶେଷ ନିଃଶ୍ୱାସ ତ୍ୟାଗ କରିଛନ୍ତି। ମୃତ୍ୟୁ ବେଳକୁ ତାଙ୍କୁ ୯୫ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା। ସେ ବାର୍ଦ୍ଧକ୍ୟ ଜନିତ ବ୍ୟାଧିରେ ପୀଡିତ ଥାଇ ଅନେକ ଦିନ ଧରି ଶଯ୍ୟାଶାୟୀ ଥିଲେ।
ସ୍ବର୍ଗତ ନଗେନ୍ଦ୍ର ନାଥ ମହାନ୍ତି ସାଧାରଣରେ ନଗେନ୍ ମହାନ୍ତି ଭାବରେ ମଧ୍ୟ ସୁପରିଚିତ ଥିଲେ। ୧୯୩୦ ମସିହାରେ ଜନ୍ମିତ ସ୍ବର୍ଗତ ମହାନ୍ତି ପ୍ରଥମେ ୧୯୫୨ ମସିହାରେ ରାଣୀହାଟ ହାଇସ୍କୁଲ୍ର ଜଣେ ଶିକ୍ଷକ ଭାବରେ ନିଜର କର୍ମମୟ ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ ୧୯୫୫ ମସିହାରେ କଲିକତାସ୍ଥିତ ନ୍ୟାସନାଲ ଲାଇବ୍ରେରୀର ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗରେ ଯୋଗଦେଇ, ସମୟକ୍ରମେ ସେଠାର ଉଚ୍ଚତର ପଦକୁ ପଦୋନ୍ନତି ଲାଭ କରିଥିଲେ। ଏହାପରେ ସେ ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା ଲାଇବ୍ରେରୀ ଅଫ୍ କଂଗ୍ରେସ୍ରେ ବରିଷ୍ଠ ଗ୍ରନ୍ଥାଗାରିକ ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଲେ। ‘ଓଡ଼ିଆ ଚରିତକୋଷ’ ବ୍ୟତୀତ ‘ଓଡ଼ିଆ ପତ୍ରପତ୍ରିକାମାନଙ୍କ ପରିଚୟ’, ‘ଓଡ଼ିଆ ଲିପି ଓ ବର୍ଣ୍ଣ ପରିଚୟ’ ଆଦି ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରଚିତ ଅନୁପମ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରୁ ଅନ୍ୟତମ। ସେ କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଦ୍ବାରା ପ୍ରସ୍ତୁତ ‘ନ୍ୟାସନାଲ ବିବ୍ଲିଓଗ୍ରାଫି ଅଫ୍ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଲିଟରେଚର୍’କୁ ସଂକଳନ କରିବାରେ ବିଶେଷ ଭୂମିକା ନେଇଥିଲେ। ସେ ଦିଲ୍ଲୀର ଓଡ଼ିଆମାନଙ୍କୁ ନେଇ ‘ସହୃଦୟ ସଭା’ ନାମକ ଏକ ଅନୁଷ୍ଠାନ ଗଢ଼ିଥିଲେ। ସ୍ବର୍ଗତ ମହାନ୍ତି ବିଶିଷ୍ଟ ଓଡ଼ିଆ ଲେଖିକା ପ୍ରତିଭା ରାୟଙ୍କର ଭିଣୋଇ ଅଟନ୍ତି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୪ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୦୨୫)
ଗଣିତରେ ଦଶମିକ ଭଗ୍ନାଂଶର ଆବିଷ୍କାରକ ଥିଲେ ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ: ନିଜର ପୁସ୍ତକରେ ତଥ୍ୟ ଦେଲେ ଗବେଷିକା
ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦଶମିକ ଭଗ୍ନାଂଶ (ଡେସିମାଲ୍ ନମ୍ବର)ର ସର୍ବପ୍ରଥମ ଆବିଷ୍କାରକ ଥିଲେ ଜଣେ ଓଡ଼ିଆ। ୧୦୬୮ ମସିହାରେ ଜନ୍ମିତ ସେତେବେଳକାର ପ୍ରସିଦ୍ଧ ବିଦ୍ବାନ ଶ୍ରୀମାନ୍ ଶତାନନ୍ଦ ମାତ୍ର ୩୧ ବର୍ଷ ବୟସରେ, ଅର୍ଥାତ୍ ୧୦୯୯ ମସିହାରେ ରଚିତ ତାଙ୍କର ସଂସ୍କୃତ ଗ୍ରନ୍ଥ ‘ଭାସ୍ବତୀ’ରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ଦଶମିକ ଭଗ୍ନାଂଶ ଜନିତ ତତ୍ତ୍ବର ବିଶ୍ଳେଷଣ କରିଥିଲେ। ଏକଥା ଏ ଯାବତ୍ ଅଜଣା ଥିଲା। ଭୁବନେଶ୍ବରର ସଂଗ୍ରହାଳୟରେ ତାଙ୍କର ଲିଖିତ ପୋଥି ସଂରକ୍ଷିତ ହୋଇ ରହିଥିଲା। ଏବେ ଭୁବନେଶ୍ବରର ବିଶିଷ୍ଟ ଗବେଷିକା ସୁଧୀରା ପଣ୍ଡା ନିଜର ‘ଶ୍ରୀମାନ୍ ଶତାନନ୍ଦ ବିରଚିତ ଭାସ୍ବତୀ’ ନାମକ ପୁସ୍ତକରେ ଏ ବିଷୟରେ ସବିଶେଷ ସୂଚନା ଦେବା ସହ ଏହାର ଓଡ଼ିଆ ଟୀକା ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଛନ୍ତି। ବହିଟି ମାତ୍ର ଦୁଇଦିନ ତଳେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ‘ନ୍ୟାସନାଲ୍ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ’ ଦ୍ବାରା ପ୍ରକାଶିତ ହୋଇଛି। ଗବେଷିକା ସୁଧୀରା ପଣ୍ଡା ‘ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା’କୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ଏହି ଗବେଷଣା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଦଶ ବର୍ଷ କାଳ ଅକ୍ଲାନ୍ତ ପରିଶ୍ରମ କରିବାକୁ ପଡିଥିଲା। ସେ ୧୯୯୮ ମସିହାରେ ହଂକଂ ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରୁ ପଦାର୍ଥ ବିଜ୍ଞାନରେ ପିଏଚ.ଡ଼ି ଡିଗ୍ରୀ ପ୍ରାପ୍ତି ପରେ ରେଭେନ୍ସା ବିଶ୍ଵବିଦ୍ୟାଳୟରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରୁଥିଲେ। ସେଠାରୁ ୨୦୧୪ ମସିହାରେ ସ୍ବେଛାକୃତ ଅବସର ନେଇ ନିଜର ଏକ ଗବେଷଣା ପ୍ରତିଷ୍ଠାନ ସ୍ଥାପନ କରି ସେଠାରେ ‘ଭାସ୍ଵତୀ’ ବିଷୟରେ ଗହନ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିଲେ।
ଏଠାରେ ପ୍ରକାଶଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଦେଶର ବିଶିଷ୍ଟ ଦିବଂଗତ ବୈଜ୍ଞାନିକ ମେଘନାଦ ଶାହା ୧୯୮୨ ମସିହାରେ ତାଙ୍କର ଗୋଟିଏ ଲେଖାରେ ସ୍ବୀକାର କରିଥିଲେ ଯେ ଭାରତୀୟ ଗଣିତ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ଦଶମିକ ଭଗ୍ନାଂଶ ପ୍ରୟୋଗର ଶ୍ରେୟ ଶତାନନ୍ଦଙ୍କୁ ହିଁ ଦିଆଯିବା ଉଚିତ। କିନ୍ତୁ ସେ ଓଡ଼ିଶାର ବୋଲି ବୈଜ୍ଞାନିକ ଶାହା ସେତେବେଳେ ଲେଖିନଥିଲେ। ବର୍ତ୍ତମାନର ଗବେଷଣାରୁ ଜଣାପଡ଼ୁଛି ଯେ ସେ ଥିଲେ ଶ୍ରୀକ୍ଷେତ୍ର ପୁରୀର। କେହି କେହି ତାଙ୍କୁ ଯାଜପୁରର ବୋଲି ମଧ୍ୟ ମତ ଦିଅନ୍ତି। ଏହି ଗବେଷଣାଟି ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶାର ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରାଚୀନ-ପୋଥି ବିଶେଷଜ୍ଞା ତଥା ବରିଷ୍ଠ ଗବେଷିକା ମମତା ମିଶ୍ର ଓ ସଂସ୍କୃତବିତ୍ ସିନିରୁଦ୍ଧ ଦାଶ ମୂଲ୍ୟବାନ ଦିଗ୍ଦର୍ଶନ ଦେଇ ସୁଧୀରା ପଣ୍ଡାଙ୍କୁ ଉତ୍ସାହିତ କରିଆସୁଥିଲେ। ବିଶିଷ୍ଟ ଓଡ଼ିଆ କବି ଶୈଳଜ ରବି ମଧ୍ୟ ଏହି ଗବେଷଣା ଓ ତାହାର ପ୍ରକାଶନ ପାଇଁ ସୁଧୀରା ପଣ୍ଡାଙ୍କୁ ପ୍ରେରଣା ଦେଇଆସୁଥିଲେ। ନୂଆଦିଲ୍ଲୀସ୍ଥିତ ନ୍ୟାସନାଲ ବୁକ୍ ଟ୍ରଷ୍ଟ, ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗର ସମ୍ପାଦକ ପ୍ରମୋଦ ସର ପୁସ୍ତକଟିର ଗୁରୁତ୍ବ ବୁଝି ଏହାର ପ୍ରକାଶନ ପାଇଁ ସହଯୋଗ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର, ୨୦୨୫)
ସରକାରଙ୍କ ବିଚିତ୍ର ନୀତି: ସାହିତ୍ୟ ଛିଡ଼ୁଛି – ପୁସ୍ତକମେଳା ବଢ଼ୁଛି
ସାହିତ୍ୟ ଓ ପୁସ୍ତକ ପଠନ ପ୍ରତି ସାଧାରଣରେ ବିମୁଖତା ବଢ଼ିଚାଲିଥିବା ବେଳେ, ରାଜଧାନୀ ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ପୂର୍ବରୁ ହେଉଥିବା ମାଳ ମାଳ ପୁସ୍ତକମେଳା ପରିବର୍ତ୍ତେ ସେ ସମସ୍ତଙ୍କୁ ଏକାଠି କରି ଗୋଟିଏ ମାତ୍ର ସୁସଂହତ ପୁସ୍ତକମେଳା ଆୟୋଜନ କରିବା ପାଇଁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ୨୦୧୯ ମସିହାରେ ଗୋଟିଏ ସୁଚିନ୍ତିତ ଉଦ୍ୟମ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ, ଯାହାର ପରିଣାମରେ ୨୦୧୯ରୁ ନେଇ ୨୦୨୩ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ (କେବଳ କରୋନା କାଳ, ୨୦୨୦କୁ ଛାଡ଼ି) ‘ଅକ୍ଷର’ ନାମରେ ଏକ ସୁବ୍ୟବସ୍ଥିତ ପୁସ୍ତକମେଳା ରାଜଧାନୀର ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ପଡ଼ିଆରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଆସୁଥିଲା। ଏ ସବୁଥିରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ମୁଖ୍ୟ ଆୟୋଜକ ଥିଲେ, ଏବଂ ଅନ୍ୟ ତିନୋଟି ପୁସ୍ତକ ମେଳା ଆୟୋଜନକାରୀ ସଂସ୍ଥା, ଯଥା, ରାଜଧାନୀ ପୁସ୍ତକ ମେଳା, ଏକାମ୍ର ପୁସ୍ତକ ମହୋତ୍ସବ କମିଟି ଓ ଭୁବନେଶ୍ବର ପୁସ୍ତକମେଳା କମିଟି ଏଥିରେ ସହଯୋଗୀ ଭାବରେ ସାମିଲ୍ ହୋଇଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଗତବର୍ଷ, ଅର୍ଥାତ୍ ୨୦୨୪ ମସିହାରେ ନୂଆ ସରକାର କ୍ଷମତାକୁ ଆସିବା ପରେ, ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥାରୁ ଓହରିଯାଇ, ଅଣସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କୁ ବାଦ ଦେଇ କେବଳ ନିଜର ସରକାରୀ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଏକ ପୁସ୍ତକ ମେଳା ଆୟୋଜନ କଲେ, ଯାହା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଚଳିତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଦୋହରାଯିବ। ଅନୁଭବୀ ବେସରକାରୀ ଅନୁଷ୍ଠାନମାନଙ୍କ ସହଯୋଗ ବିନା, ଗତ ବର୍ଷ ସରକାର ଆୟୋଜନ କରିଥିବା ଏହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀରେ ପୁସ୍ତକ ଷ୍ଟଲ୍ଗୁଡ଼ିକର ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟ ଅର୍ଦ୍ଧେକ କମିଯାଇ ୩୦୦କୁ ଖସି ଆସିଥିବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଚଳିତ ବର୍ଷ ମଧ୍ୟ ଛଅ ବର୍ଷ ପୂର୍ବର ସେହି ସ୍ଥିତିକୁ ଫେରିଯାଇ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଓ ବେସରକାରୀ ସଂସ୍ଥାମାନେ ପୁଣି ଭାଗ ଭାଗ ହୋଇ ପୁସ୍ତକମେଳା ଆୟୋଜନ କରିବେ। ଫଳରେ ଓଡ଼ିଆ ବହିର ପ୍ରସାର ପଛକେ ଛିଣ୍ଡୁଥାଉ, ପୁସ୍ତକମେଳାର ସଂଖ୍ୟା କିନ୍ତୁ ବଢ଼ି ବଢ଼ି ଚାଲିବ। ଏହି କ୍ରମରେ ଚଳିତ ବର୍ଷର ପ୍ରଥମ ପୁସ୍ତକମେଳାଟି ସହିଦ ନଗର ଦୁର୍ଗାପୂଜା ପଡ଼ିଆରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ ଆସନ୍ତା ନଭେମ୍ବର ୧୪ ତାରିଖଠାରୁ, ଯାହାର ଆୟୋଜକ ହେବେ ରାଜଧାନୀ ପୁସ୍ତକ ମେଳା ଓ ଏକାମ୍ର ପୁସ୍ତକ ମେଳା କମିଟି। ଏହାପରେ ରେଣୁକା ମିଶ୍ରଙ୍କ ନେତୃତ୍ବରେ ‘କଳିଙ୍ଗ ପୁସ୍ତକ ମେଳା’ ଭୁବନେଶ୍ବରର ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ପଡ଼ିଆରେ ଆରମ୍ଭ ହେବ ନଭେମ୍ବର ୨୧ ତାରିଖରେ। ଏହି ସଂସ୍ଥା ଅବଶ୍ୟ ଏହି ପୁସ୍ତକ ମେଳା ପୂର୍ବରୁ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ଆୟୋଜନ କରିଆସୁଛି। ତାହାପରେ ସେହି ପ୍ରଦର୍ଶନୀ ପଡ଼ିଆରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ନିଜର ପୁସ୍ତକ ମେଳା ଆୟୋଜନ କରିବେ ଡିସେମ୍ବର ୬ରୁ ୧୫ ତାରିଖ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ। ପୁସ୍ତକର ବଜାର ଓ ବିକ୍ରୟ କମି କମି ଆସୁଥିବା ବେଳେ ପୁଣି ମାଳ ମାଳ ବହି ମେଳାର ସେହି ପୂର୍ବ କାଳକୁ ଫେରିଯାଇ, ସେହି ମେଳାଗୁଡ଼ିକ ଆଶାଜନକ ସଫଳତା ଅର୍ଜନ କରିପାରିବ କି ନାହିଁ, ତାହା ଦେଖିବାକୁ ବାକି ରହିଲା।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୧୩ ସେପ୍ଟେମ୍ବର, ୨୦୨୫)
ଓଡ଼ିଶା ଲିଟେରାରୀ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ୍ ଉଦ୍ଘାଟନ କଲେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ
ନିଉ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ ଗୋଷ୍ଠୀ ଦ୍ବାରା ଅୟୋଜିତ ଦୁଇଦିନିଆ ‘ଓଡ଼ିଶା ଲିଟେରାରୀ ଫେଷ୍ଟିଭାଲ୍’ ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୬ ତାରିଖ ଦିନ ଭୁବନେଶ୍ବରର ମେ’ ଫେୟାର୍ କନ୍ଭେନ୍ସନ୍ରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଛି। ଏହି ଆଭିଜାତ୍ୟପୂର୍ଣ୍ଣ ସାହିତ୍ୟ ମହୋତ୍ସବର ଉଦ୍ଘାଟକ ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଇ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ କହିଲେ ଯେ ଅତିବଡ଼ି ଜଗନ୍ନାଥ ଦାସଙ୍କ ଭାଗବତ ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତା ଓ ସ୍ବାଭିମାନକୁ ଆଜି ମଧ୍ୟ ଜାଗ୍ରତ କରିରଖିଛି। ସେ ମଧ୍ୟ କହିଥିଲେ ଯେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଜ୍ଞାନଭଣ୍ଡାରର ଭାଷା କରିବା ଦିଗରେ ଚେଷ୍ଟା ଚାଲିଛି। ତେବେ ଏହି ଅଭିଭାଷଣ ବେଳେ ସେ ନିଜର ସ୍ବତଃସ୍ଫୂର୍ତ୍ତ ବକ୍ତବ୍ୟ ପରିବର୍ତ୍ତେ ଏକ ଲିଖିତ ଅଭିଭାଷଣ ପାଠ କରୁଥିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହା ଦର୍ଶକଙ୍କ ପାଇଁ ବିଶେଷ ରୋଚକ ହୋଇପାରି ନ ଥିଲା। ଏହି ଅବସରରେ ଆୟୋଜକଙ୍କ ଦ୍ଵାରା ଅପଲୋଡ୍ ହୋଇଥିବା ଏକ ଭିଡିଓରେ କେତେକ ଦର୍ଶକ ସଭାରେ ବସି ହାଇମାରୁଥିବାର ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ‘ଦି ନିଉ ଇଣ୍ଡିଆନ୍ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍’ର ସମ୍ପାଦନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ପ୍ରଭୁ ଚାଓ୍ବଲାଙ୍କ ସହିତ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କର କଥୋପକଥନ କିନ୍ତୁ ଅତି ଜୀବନ୍ତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ବାର୍ତ୍ତାଳାପରେ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ବିଷୟ ମଧ୍ୟରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ଶ୍ରୀ ମାଝୀ ରାଜନୀତିରେ ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟ ପଦପାଦର କେତେକ ଦିଗ ବିଷୟରେ ସ୍ପଷ୍ଟୀକରଣ ରଖିଥିଲେ। ତେବେ ଏହି କଥୋପକଥନ ମୁଖ୍ୟତଃ ରାଜନୀତି ଓ ରାଜ୍ୟର ଅର୍ଥନୀତି ଉପରେ କେନ୍ଦ୍ରିତ ଥିଲା; ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟକୁ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରସଙ୍ଗ ଆସିପାରି ନ ଥିଲା। ହିନ୍ଦୀ ଭାଷାରେ ନିଜର ଭାବନା ବ୍ୟକ୍ତ କରିବାରେ ଅନଭ୍ୟସ୍ତତା କାରଣରୁ ଏହି କଥୋପକଥନ ବେଳେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମହୋଦୟ କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଝୁଣ୍ଟିବାର ଲକ୍ଷ୍ୟ କରାଯାଇଥିଲା। ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଶେଷରେ ଉଦ୍ଘୋଷିକା ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ବଙ୍ଗଳା ଭାଷାରେ ‘ଧୋନ୍ନୋବାଦ୍’ ଜଣାଇଥିଲେ, ଯଦିଓ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆରମ୍ଭରେ ସେ ଓଡ଼ିଆରେ କହିଥିବା ଗୋଟିଏ ବାକ୍ୟରୁ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କର ଦକ୍ଷତା ଥିବାର ଜଣାପଡୁଥିଲା।
ଏହା ସାହିତ୍ୟ ମହୋତ୍ସବର ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଧିବେଶନଗୁଡ଼ିକରେ ବିଶିଷ୍ଟ ଚଳଚ୍ଚିତ୍ର ଅଭିନେତା, ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଓ ଲେଖକ ଅମୋଲ ପାଲେକର୍ ‘କଳା ଦୁନିଆରେ ପ୍ରେମ, ଜୀବନ ଓ ସାହିତ୍ୟ’ ବିଷୟରେ ଆୟୋଜିତ ଏକ ବାର୍ତ୍ତାଳାପରେ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ। ପ୍ରଥମ ଦିବସର ଅନ୍ୟ ଅଧିବେଶନଗୁଡିକରେ ସୁଲେଖିକା କେ.ଆର୍.ମୀରା, ଅନୁବାଦିକା ରକ୍ଷାନନ୍ଦ ଜଲିଲ୍ ଓ ସାହିତ୍ୟିକ ଆଶ୍ଵିନ ସଂଘୀ ପ୍ରମୁଖ ଭାଗ ନେବାର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ରହିଛି। ଏହି ମହୋତ୍ସବରେ ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ସମ୍ପର୍କୀୟ ଏକମାତ୍ର ଅଧିବେଶନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବ ଅପରାହ୍ଣରେ, ଯେଉଁଥିରେ ‘ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟରେ ନାରୀ’ ବିଷୟକ ଏକ ଆଲୋଚନାରେ ଭାଗ ନେବେ ଚିରଶ୍ରୀ ଇନ୍ଦ୍ରସିଂ, ହିରଣ୍ମୟୀ ମିଶ୍ର ଓ ସୁଚେତା ମିଶ୍ର ଏବଂ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଟିର ପରିଚାଳନା କରିବେ ଶୁଭଶ୍ରୀ ଲେଙ୍କା।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୬ ସେପ୍ଟେମ୍ବର, ୨୦୨୫)
ସୁଚରିତା ପତ୍ରିକାର ବିନ୍ଧାଣି ତଥା ସୁଲେଖକ ହରିହର ପଣ୍ଡାଙ୍କର ଦେହାବସାନ
ସୁସାହିତ୍ଯିକ, ପ୍ରଶାସକ, ଅଧ୍ୟାପକ ତଥା ଅତୀତର ସୁବିଖ୍ୟାତ ପତ୍ରିକା ‘ସୁଚରିତା’ର ମୁଖ୍ୟ ପ୍ରେରଣାସ୍ରୋତ ହରିହର ପଣ୍ଡାଙ୍କର ଅଗଷ୍ଟ ୨୭ ତାରିଖ ଦିନ ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ଦେହାବସାନ ଘଟିଛି। ମୃତ୍ୟୁ ବେଳକୁ ତା’ଙ୍କୁ ୯୩ ବର୍ଷ ବୟସ ହୋଇଥିଲା।
ନିଜର ଧର୍ମପତ୍ନୀ ସ୍ବର୍ଗତ ଶକୁନ୍ତଳା ପଣ୍ଡାଙ୍କ ସମ୍ପାଦକତ୍ବରେ ‘ସୁଚରିତା’ ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ କରି ସେ ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ଏହାକୁ ଓଡ଼ିଆ ସାରସ୍ବତ ଜଗତର ଶୀର୍ଷକୁ ନେଇ ପାରିଥିଲେ। ସେ ଓ.ଏ.ଏସ୍ରେ ଯୋଗଦେଇ ନିଜର ଚାକିରି ଜୀବନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ପରେ ସେଥିରୁ ଇସ୍ତଫା ଦେଇ ନିଜର ପତ୍ରିକା ପ୍ରକାଶ କରିବା ସହ ଆଇନ କଲେଜରେ ଅଧ୍ୟାପନା କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର, ପୂର୍ବତନ ରାଷ୍ଟ୍ରଦୂତ ସଞ୍ଜୟ ପଣ୍ଡା, କନ୍ୟା, ସୁଲେଖିକା ସୁସ୍ମିତା ବାଗ୍ଚି ଓ ଜ୍ବାଇଁ, ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରଶାସକ ଓ ଉଦ୍ୟୋଗପତି ସୁବ୍ରତ ବାଗ୍ଚି ମଧ୍ୟ ନିଜ ନିଜ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ।
ସ୍ବର୍ଗତ ପଣ୍ଡା ନିଜର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ବ୍ୟତୀତ ଅନେକ ଉପନ୍ୟାସ ଓ ପ୍ରବନ୍ଧ ସଂକଳନ ମଧ୍ୟ ଲେଖିଯାଇଛନ୍ତି। ତାଙ୍କର ସୁପରିଚିତ ପୁସ୍ତକଗୁଡ଼ିକର ମଧ୍ୟରେ ‘ଗୋଧୂଳି’, ‘ସପ୍ତର୍ଷି’, ତଥା ‘ଅଥ ହୟଗ୍ରୀବୋପାଖ୍ଯାନମ୍’ ପ୍ରମୁଖ ଅନ୍ୟତମ। ସେ ଉଭୟ ଓଡ଼ିଆ ଓ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲେଖୁଥିଲେ। ତାଙ୍କର କେତେକ ପୁସ୍ତକ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ମଧ୍ୟ ଅନୂଦିତ ହୋଇଛି। ନିଜ ଲେଖାରେ ଭାଷାଗତ ଶୁଦ୍ଧତା ଉପରେ ସେ ବିଶେଷ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଉଥିଲେ। ତାଙ୍କର ବିୟୋଗରେ ଓଡ଼ିଶାର ସାହିତ୍ୟ ମହଲରେ ଶୋକର ଛାୟା ଖେଳିଯାଇଛି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୭ ଅଗଷ୍ଟ, ୨୦୨୫)
ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା ପ୍ରତି ଦିଲ୍ଲୀର ଅଣଓଡ଼ିଆ ଛାତ୍ରମାନେ ଦେଖାଉଛନ୍ତି ଆଗ୍ରହ
ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟ ଅଧ୍ୟୟନ କରୁଥିବା ସ୍ନାତକ ଓ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଅଣଓଡ଼ିଆ ଛାତ୍ର ଓ ଛାତ୍ରୀମାନେ ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟ ଶିକ୍ଷା’କୁ ଏକ ଇଚ୍ଛାଧୀନ ବିଷୟ ଭାବରେ ନେଇ ଅଧ୍ୟୟନ କରିବାକୁ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉଥିବା ଜଣାପଡ଼ିଛି। ଚଳିତ ବର୍ଷ ଜଓ୍ବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ (ଜେ.ଏନ୍.ୟୁ)ର ଓଡ଼ିଆ ଶ୍ରେଣୀରେ ୨୨ ଜଣ ଅଣଓଡ଼ିଆ ସ୍ନାତକ ଶ୍ରେଣୀର ଛାତ୍ର ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସଂଚାର’ (ଓଡ଼ିଆ ଲାଙ୍ଗୁଏଜ୍ ଏଣ୍ଡ କମ୍ୟୁନିକେସନ୍)କୁ ଇଚ୍ଛାଧୀନ ବିଷୟ ଭାବରେ ନେଇଛନ୍ତି। ଏହି ପାଠ୍ୟକ୍ରମରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାର ଶିକ୍ଷା ସହ ତାହା ଜରିଆରେ ଭାବ ବିନିମୟ କରିବାର ଶିକ୍ଷା ଛାତ୍ରମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଉଛି। ସେହିପରି ବିଭିନ୍ନ ବିଷୟର କିଛି ଛାତ୍ର ମଧ୍ୟ ସ୍ନାତକୋତ୍ତର ଶ୍ରେଣୀରେ ‘ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ପରିଚୟ’ ନାମକ ବିଷୟକୁ ଏକ ଇଚ୍ଛାଧୀନ ବିଷୟ ଭାବରେ ନେଇଛନ୍ତି। ଏଥିରେ ସେମାନଙ୍କୁ ସାରଳା ଯୁଗଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଆଧୁନିକ ଯୁଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଚାଲିଆସିଥିବା ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ବିଷୟରେ ସୂଚନା ଦିଆଯାଉଛି।
ଏଠାରେ ପ୍ରକାଶ ଯୋଗ୍ୟ ଯେ ୨୦୨୪ ମସିହା ଫେବୃଆରୀ ମାସରେ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା ବିଶ୍ବ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସମ୍ମିଳନୀର ଅବ୍ୟବହିତ ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ସହିତ ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ଏକ ରାଜିନାମା (ଏମ୍.ଓ.ୟୁ) ସ୍ବାକ୍ଷରିତ ହୋଇ ସେଠାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟରେ ଶିକ୍ଷା ଓ ଉଚ୍ଚତର ଗବେଷଣା ପାଇଁ ‘ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକ ସେଣ୍ଟର ଫର୍ ଓଡ଼ିଆ ଷ୍ଟଡ଼ିଜ୍’ ନାମକ ଏକ ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କେନ୍ଦ୍ର ଖୋଲିବା କଥା ଘୋଷଣା କରାଯାଇଥିଲା। ଏ ବିଷୟରେ ତତ୍କାଳୀନ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ରାଜ୍ୟ ତଥା ଦେଶର ବିଭିନ୍ନ ସମ୍ବାଦପତ୍ରରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ପୃଷ୍ଠାର ବିଜ୍ଞାପନ ଛପାଯାଇ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ଡିଣ୍ଡିମ ମଧ୍ୟ ପିଟାଯାଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ଏହି ବିଜ୍ଞାପନ ବାବଦରେ ଯାହା ଖର୍ଚ୍ଚ ହୋଇଥିଲା, ସେତକ ଅନ୍ତତଃ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟଟିକୁ ଦେଇଥିଲେ ଏ ଦିଗରେ ଯତ୍କିଂଚିତ୍ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରାଯାଇ ପାରିଥାଆନ୍ତା। କିନ୍ତୁ ଏହାପରେ ଯେଉଁ କିଛି ମାସ ସେତେବେଳର ସରକାର କ୍ଷମତାରେ ରହିଲେ, ସେହି ମଧ୍ୟରେ ଏହି କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଗଲା ନାହିଁ କିମ୍ବା ଏଥିପାଇଁ ଆବଶ୍ୟକ ଅର୍ଥ ମଂଜୁର କରାଗଲା ନାହିଁ। ଏହାପରେ ରାଜ୍ୟରେ କ୍ଷମତାକୁ ଆସିଥିବା ନୂଆ ସରକାର ମଧ୍ୟ ଏଥିପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦେଉନାହାନ୍ତି। ଯାହା ଜଣାଯାଇଛି, ପୂର୍ବ ସରକାରଙ୍କ ଅମଳରେ ପ୍ରସ୍ତାବିତ ହୋଇଥିବା ଏହି ଓଡ଼ିଆ ଅଧ୍ୟୟନ କେନ୍ଦ୍ରଟିର ନାମ ସହିତ ସ୍ବର୍ଗତ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନାମ ଯୋଡ଼ାଯାଇଥିବାରୁ ଏବର ସରକାର ଆଉ ସେହି ପରିଯୋଜନା ପ୍ରତି ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉନାହାନ୍ତି। ଆଉ ମଧ୍ୟ ଜଣାଯାଇଛି ଯେ ‘ଜେ.ଏନ୍.ୟୁ’ର କୁଳପତି ମହୋଦୟା କିଛି ଦିନ ତଳେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ଚାହିଁଲେ ବିଜୁ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନାମରେ ଖୋଲାହେବାକୁ ଥିବା ଏହି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କେନ୍ଦ୍ର ସ୍ଥାପନ ପାଇଁ ପୂର୍ବରୁ ହୋଇଥିବା ଚୁକ୍ତିନାମାରେ ଆବଶ୍ୟକ ପରିବର୍ତ୍ତନ ମଧ୍ୟ କରିପାରିବେ ବୋଲି ସୂଚାଇଛନ୍ତି। ତଥାପି ଏ ବିଷୟରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କ ଅନାଗ୍ରହ ଜାରି ରହିଛି। ଯେମିତି ମନେହୁଏ, ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଆମର ପୁରାତନ ଢ଼ଗଢ଼ମାଳିରେ ଥିବା ‘ସ୍ବାମୀ ପଛକେ ମରନ୍ତୁ, ସଉତୁଣୀ ବିଧବା ହେଉ’ର ନୀତି ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛନ୍ତି ରାଜ୍ୟ ସରକାର।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୬ ଅଗଷ୍ଟ, ୨୦୨୫)
ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ୬୮ତମ ସ୍ବନକ୍ଷତ୍ର ଦିବସ ପାଳିତ
ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ୬୮ତମ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ଦିବସ ଉପଲକ୍ଷେ ଜୁଲାଇ ୨୫ ତାରିଖ ପୂର୍ବାହ୍ନରେ ଭୁବନେଶ୍ବରର ରବୀନ୍ଦ୍ର ମଣ୍ଡପରେ ଏକ ସାରସ୍ବତ ସଭା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି।
ଏହି ସଭାରେ ଉଦ୍ଘାଟକ ଭାବରେ ଯୋଗ ଦେଇ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗର ମନ୍ତ୍ରୀ, ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ ସୂରଜ କହିଲେ ଯେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଗତ ଦୀର୍ଘ ଏକ ବର୍ଷ ଧରି ବିଭିନ୍ନ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମମାନ ସକ୍ରିୟ ଭାବରେ ଆୟୋଜନ କରିଆସିଛି। ଏହା ସାହିତ୍ୟ ଜଗତରେ ଗୋଟିଏ ନୂତନ ପିଢ଼ି ଗଠନ କରିବାରେ ବ୍ରତୀ ଅଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏକାଡେମୀଟି କେବଳ କଟକ ଓ ଭୁବନେଶ୍ବର ମଧ୍ୟରେ ଆବଦ୍ଧ ହୋଇ ରହିନାହିଁ, ବରଂ ଓଡ଼ିଶାର ସମସ୍ତ କୋଣ, ଅନୁକୋଣରେ ପହଞ୍ଚିପାରିଛି। ନିଜର ଅଭିଭାଷଣ ପରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ମହୋଦୟ ତାଙ୍କର କାର୍ଯ୍ୟବ୍ୟସ୍ତତା ହେତୁ ସଭାସ୍ଥଳ ପରିତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ ଏବଂ ତାହାପରେ ବିଶିଷ୍ଟ ସାହିତ୍ୟ ସାଧକ, ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ପୋଡିଅମ୍କୁ ଆସି ନିଜର ବକ୍ତୃତା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ଏହି ସମୟରେ ସଭାଗୃହର ବାହାରେ ପ୍ରସ୍ଥାନ ଅଭିମୁଖୀ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କୁ ବିଦାୟ ଦେବାପାଇଁ ସେଠାରେ ନିୟୋଜିତ ହୋଇଥିବା ବାଦ୍ୟବାଦକମାନେ ଉଚ୍ଚଧ୍ବନିରେ ବାଜା ବଜାଇବାରୁ ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟ ମହୋଦୟ ନିଜର ଭାଷଣକୁ ମଝିରେ ରୋକି, ପଚାରିଥିଲେ ଯେ, ଏ ସବୁ ଚାଲିଛି କଣ? ତା’ପରେ ସେ ନିଜର ବକ୍ତବ୍ୟ ଜାରି ରଖି ଏକାଡେମୀର ପୁରସ୍କାର ଚୟନ ପ୍ରକିୟାରେ ସୁଧାର ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଦେଇଥିଲେ। ପ୍ରକାଶଯୋଗ୍ୟ ଯେ ଏହି ସଭାରେ କେବଳ ମନ୍ତ୍ରୀ ମହୋଦୟଙ୍କ ପ୍ରବେଶ ଓ ପ୍ରସ୍ଥାନ ବେଳେ ପ୍ରବେଶଦ୍ବାରରେ ପାରମ୍ପରିକ ବାଦ୍ୟକାରମାନଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଏଭଳି ବାଜା ବଜାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଇଥିଲା। ଏହାପରେ ସୁସାହିତ୍ୟିକ ନୀଳାଦ୍ରି ଭୂଷଣ ହରିଚନ୍ଦନ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଓ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରାଚୀନତା ଉପରେ ଏକ ତାତ୍ତ୍ବିକ ଅଭିଭାଷଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କର ଏହି ଅଭିଭାଷଣ କାଳରେ ମଞ୍ଚ ଉପରେ କେବଳ ଶାନ୍ତନୁ କୁମାର ଆଚାର୍ଯ୍ୟଙ୍କ ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେହି ଉପସ୍ଥିତ ନ ଥିଲେ। ଏହି ସଭାରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗର ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଶାସନ ସଚିବ, ଦେବପ୍ରସାଦ ଦାସ ଏବଂ ଏହି ବିଭାଗର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ, ବିଜୟ କେତନ ଉପାଧ୍ୟାୟ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ହେଁ ସେମାନେ ନିଜର କୌଣସି ବକ୍ତବ୍ୟ ନ ରଖି ସଭା ମଝିରୁ ଚାଲିଯାଇଥିଲେ। ସଭାର ପ୍ରାରମ୍ଭରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ସଚିବ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ହୋତା ସ୍ବାଗତ ସମ୍ଭାଷଣ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ। ଏହି କ୍ରମରେ ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ଏକାଡେମୀର ସ୍ଵତନ୍ତ୍ର ସମ୍ବିଧାନ ରହିଛି, ସ୍ବତନ୍ତ୍ର କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କମିଟି ମଧ୍ୟ ରହିଛି। କିନ୍ତୁ ସେ ଏହା କହିବା ବେଳେ, ଏକାଡେମୀର ସମ୍ବିଧାନକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଅଣଦେଖା କରି ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାର କ୍ରିୟାକଳାପ ଚାଲିଛି ଏବଂ ଦୀର୍ଘ ଦୁଇବର୍ଷ ହେଲା ଏହାର କୌଣସି କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ପରିଷଦ ଗଠନ କରାଯାଇନାହିଁ ବୋଲି ଦର୍ଶାଇ ସଭାରେ ଥିବା କିଛି ଦର୍ଶକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଚାପା ଗୁଞ୍ଜରଣ ଖେଳିଯାଇଥିଲା।
ଏହି ଅବସରରେ ଦଶଗୋଟି ପୁସ୍ତକର ଲୋକାର୍ପଣ ହୋଇଥିଲା; ଯେଉଁଥିରେ ‘କୋଣାର୍କ’ ପତ୍ରିକାର ତିନିଗୋଟି ସଂଖ୍ୟା ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲା। ବିଭିନ୍ନ ସାହିତ୍ୟ ଆଧାରିତ ପ୍ରତିଯୋଗିତାରେ କୃତକାର୍ଯ୍ୟ ହୋଇଥିବା ୨୪ ଜଣ ଛାତ୍ର ଓ ଛାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏହି ଅବସରରେ ପୁରସ୍କୃତ କରାଯାଇଥିଲା।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୫ ଜୁଲାଇ, ୨୦୨୫)
ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ଆୟୋଜିତ ହେଲା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳୀୟ ଲେଖକ ସମ୍ମିଳନୀ
କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦେମି ଓ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ମିଳିତ ଆନୁକୁଲ୍ୟରେ ଭୁବନେଶ୍ବରର ସଂସ୍କୃତି ଭବନରେ ଜୁଲାଇ ୨୨ ଓ ୨୩ ତାରିଖ ଦିନ ଦୁଇଦିନିଆ ଲେଖକ ସମ୍ମିଳନୀ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି। ଏଥିରେ ଦେଶର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳୀୟ ରାଜ୍ୟଗୁଡ଼ିକରୁ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ସାରସ୍ବତ ସ୍ରଷ୍ଟାମାନେ ଯୋଗଦେଇ ଲେଖକୀୟ ଭାବବିନିମୟ କରିଥିଲେ। ସମ୍ମିଳନୀର ପ୍ରଥମ ଦିନ ପୂର୍ବାହ୍ନରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ଉଦ୍ଘାଟନ ଅଧିବେଶନରେ ସଭାପତିତ୍ବ କରିଥିବା କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦେମିର ସଭାପତି ମାଧବ କୌଶିକ ସମକାଳୀନ ସାହିତ୍ୟର ବିଶେଷତ୍ବ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରି ତାହାକୁ ପ୍ରଯୁକ୍ତି ବିଦ୍ୟା ସହିତ ଯୋଡ଼ିବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଉପରେ ଗୁରୁତ୍ବ ଆରୋପ କରିଥିଲେ। ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି କବି ହରପ୍ରସାଦ ଦାସ ନିଜର ବକ୍ତବ୍ୟରେ କହିଲେ ଯେ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ସାହିତ୍ୟ ତୁଳନାରେ ଭାରତୀୟ ସାହିତ୍ୟର ଗରିମା ଅତୁଳନୀୟ। କେନ୍ଦ୍ର ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦେମିର ସଚିବ କେ.ଶ୍ରୀନିବାସ ରାଓ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳୀୟ ସାହିତ୍ୟର ସାଂପ୍ରତିକ ସ୍ଥିତି ସମ୍ପର୍କରେ କହିଥିଲେ। ଏହି ସଭାରେ ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦେମିର ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳୀୟ ଉପଦେଷ୍ଟା ପରିଷଦର ଆବାହକ ଗୌରହରି ଦାସ ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ କରିଥିବା ବେଳେ, ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ସଚିବ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ହୋତା ଧନ୍ୟବାଦ ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ। ଏହି ଅବସରରେ ସାହିତ୍ୟ ଅକାଦେମି ଦ୍ବାରା ପ୍ରକାଶିତ କେତୋଟି ପୁସ୍ତକ ମଧ୍ୟ ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହାପରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ସମ୍ମିଳନୀର ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନରେ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ବିଭିନ୍ନ ରାଜ୍ୟରୁ ଆସିଥିବା କବିମାନେ ସ୍ବରଚିତ କବିତା ପାଠ କରିଥିଲେ। ଏହି ଅଧିବେଶନ ପରେ ଏକ ଗଳ୍ପ ପାଠର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା।
ଜୁଲାଇ ୨୩ ତାରିଖ ଦିନ, ସମ୍ମିଳନୀର ଦ୍ବିତୀୟ ଦିବସରେ ‘ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳୀୟ ସାହିତ୍ୟରେ ସାଂପ୍ରତିକ ଧାରା’ ଶୀର୍ଷକରେ ଆୟୋଜିତ ଏକ ଆଲୋଚନାଚକ୍ରରେ ଆସାମରୁ ସତ୍ୟକାମ ବରଥାକୁର, ପଶ୍ଚିମବଙ୍ଗରୁ ସ୍ବାତୀ ଗୁହା ଓ ଓଡ଼ିଶାରୁ ଅସିତ ମହାନ୍ତି ଭାଗନେଇ ଆଲୋଚ୍ୟ ବିଷୟର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। ‘ପୌରୁଷ’ର ସମ୍ପାଦକ ଅସିତ ମହାନ୍ତି ଏହି ଅବସରରେ ସାମ୍ପ୍ରତିକ ସମାଲୋଚନା ସାହିତ୍ୟର ଗତି ଓ ପ୍ରକୃତି ବିଷୟରେ ବିଶେଷ ଭାବରେ ଆଲୋକପାତ କରିଥିଲେ। ପରବର୍ତ୍ତୀ ଦୁଇଟି ଅଧିବେଶନରେ ବିଭିନ୍ନ ଭାଷାର ଗଳ୍ପ ଓ କବିତା ପାଠର କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଧ୍ୟ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୩ ଜୁଲାଇ, ୨୦୨୫)
ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ୬୦୦ତମ ଜନ୍ମବାର୍ଷିକୀ ପାଳନକୁ ନେଇ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠାଇଲେ ବହୁ ଗବେଷକ
ସାରଳା ସାହିତ୍ୟ ସଂସଦ ପକ୍ଷରୁ ଗତ ଜୁଲାଇ ୧୫ ତାରିଖ ଦିନ କଟକଠାରେ ମହାମାନ୍ୟା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଦ୍ରୌପଦୀ ମୁର୍ମୁଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଆୟୋଜିତ ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀ ସମାରୋହର ସଭାମଞ୍ଚରେ ଏହା ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ୬୦୦ତମ ଜନ୍ମବାର୍ଷିକୀ ବୋଲି ଲେଖାଯାଇଥିବାରୁ ରାଜ୍ୟର ଅନେକ ବିଶିଷ୍ଟ ଗବେଷକଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅସନ୍ତୋଷ ପ୍ରକାଶ ପାଇଛି। ଆଦିକବିଙ୍କର ପ୍ରକୃତ ଜନ୍ମତିଥି କିମ୍ବା ଜନ୍ମବର୍ଷକୁ ନେଇ ଏବେ ବି ଗବେଷଣା ଜାରି ରହିଥିବା ବେଳେ, ଏବଂ ଏ ନେଇ କୌଣସି ସହମତି ପ୍ରକାଶ ପାଇ ନ ଥିବା ସ୍ଥଳେ ୨୦୨୫ ମସିହା ଜୁଲାଇ ୧୫ ତାରିଖକୁ ମହାମାନ୍ୟା ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ୬୦୦ତମ ଜୟନ୍ତୀ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଅନେକ ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ସାହିତ୍ୟିକ ନାପସନ୍ଦ କରିଛନ୍ତି।
ଏ ବିଷୟରେ ନିଜର ମତ ଦେଇ ବର୍ଷୀୟାନ ସମାଲୋଚକ ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ସାମଲ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଜନ୍ମତିଥି ନେଇ କୌଣସି ପ୍ରାମାଣିକ ତଥ୍ୟ ନାହିଁ; ଏବଂ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ବର୍ଷଟି କେବଳ ଅନୁମାନର ବିଷୟ। ସେ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହି ବର୍ଷଟିକୁ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମର ୬୦୦ତମ ବର୍ଷ ବୋଲି ଲେଖିବା ଉଚିତ ହୋଇନାହିଁ। ବିଶିଷ୍ଟ ସାରଳା ସାହିତ୍ୟ ଗବେଷକ ଗୌରାଙ୍ଗ ଚରଣ ଦାଶ କହିଛନ୍ତି ଯେ ସାରଳାଙ୍କ ଜନ୍ମ ବର୍ଷକୁ ନେଇ ଏବେ ମଧ୍ୟ ବିତର୍କ ଚାଲିଛି; ଏପରିକି ନିଜେ କବି ମଧ୍ୟ ଏ ସମ୍ପର୍କରେ ନିରବତା ଅବଲମ୍ବନ କରିଛନ୍ତି; ଏଣୁ ୨୦୨୫ ମସିହାଟି ତାଙ୍କର ୬୦୦ ତମ ଜନ୍ମଜୟନ୍ତୀର ବର୍ଷ ବୋଲି ଆମେ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଭାବରେ କହିପାରିବା ନାହିଁ । ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟର ‘ଆଦିକବି ସାରଳା ଦାସ ଚେଆର୍’ର ପ୍ରଫେସର ଉଦୟନାଥ ସାହୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମବର୍ଷ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଏମିତି ଲେଖାଯିବାର ଆଧାର କଣ, ତାହା ସ୍ପଷ୍ଟ ଜଣାପଡୁନାହିଁ; କାରଣ ଏହା ଏବେ ବି ବିତର୍କର ବିଷୟ। ବ୍ରହ୍ମପୁର ବିଶ୍ବବିଦ୍ୟାଳୟ, ଓଡ଼ିଆ ବିଭାଗର ପ୍ରଫେସର ସଦାନନ୍ଦ ନାୟକ କହିଛନ୍ତି ଯେ ବିଭିନ୍ନ ଗବେଷକଗଣ ସାରଳାଙ୍କ ସମୟ ୯ମଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ୧୫ଶ ଶତାବ୍ଦୀ ମଧ୍ୟରେ ବୋଲି ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ପ୍ରକାର ମତ ଦେଉଥିବା ବେଳେ, ଭାରତର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଓ ରାଜ୍ୟର ରାଜ୍ୟପାଳଙ୍କ ଉପସ୍ଥିତିରେ ଚଳିତ ବର୍ଷର ଜୁଲାଇ ୧୫ ତାରିଖଟିକୁ ତାଙ୍କର ୬୦୦ତମ ଜନ୍ମଜୟନ୍ତୀ ଭାବରେ ପାଳନ କରାଯିବା ଉଚିତ ହେଲାନାହିଁ। ଭୁବନେଶ୍ବରସ୍ଥିତ ‘ସାରଳାଦାସ ସ୍ମୃତି ସଂସଦ’ର ସମ୍ପାଦକ ପ୍ରଦୀପ୍ତ କୁମାର ବିଶ୍ବାଳ କହିଛନ୍ତି ଯେ କୌଣସି ତିଥିକୁ ସାରଳାଙ୍କ ଜନ୍ମତିଥି ଭାବରେ ସର୍ବମାନ୍ୟ ଭାବରେ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇନାହିଁ।
କୌତୁହଳର ବିଷୟ ହେଲା, ୨୦୨୧ ମସିହାର ଏପ୍ରିଲ୍ ୪ ତାରିଖ ଦିନ ମଧ୍ୟ କଟକର ଏହି ସାରଳା ସାହିତ୍ୟ ସଂସଦ ପକ୍ଷରୁ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ୬୦୦ତମ ଜୟନ୍ତୀ ଭାବରେ ହିଁ ପାଳନ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁ ସମାରୋହରେ ଭାରତର ତତ୍କାଳୀନ ଉପରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଭେଙ୍କୟା ନାଇଡୁ ଓ ଓଡ଼ିଶାର ରାଜ୍ୟପାଳ ଗଣେଶୀଲାଲ ପ୍ରମୁଖ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ।
ଏ ସମ୍ପର୍କରେ କଟକସ୍ଥିତ ସାରଳା ସାହିତ୍ୟ ସଂସଦର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତା-ସଭାପତି ପ୍ରଭାକର ସ୍ୱାଇଁଙ୍କ ସହିତ ଯୋଗାଯୋଗ କରାଯିବାରୁ ସେ ସୂଚାଇଥିଲେ ଯେ, ପୂଜ୍ୟପୂଜା କରାଯିବା ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ମୁଖ୍ୟ ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟ ଥିଲା; ଏବଂ ତାଙ୍କର ଜନ୍ମ ବର୍ଷକୁ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପକ୍ଷରୁ କେବଳ ଆନୁମାନିକ ଭାବରେ ବିଚାର କରାଯାଇଥିଲା। ସେ ମଧ୍ୟ ଦର୍ଶାଇଥିଲେ ଯେ ବିଶିଷ୍ଟ ଗବେଷକ କୃଷ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ପାଣିଗ୍ରାହୀ ତାଙ୍କର ପୁସ୍ତକରେ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ଜନ୍ମ ୧୪୨୦ରୁ ୧୪୨୫ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିଲା ବୋଲି ମତ ଦେଇଛନ୍ତି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୧୬ ଜୁଲାଇ, ୨୦୨୫)
ଆମେରିକାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ‘ଓସା’ ସମ୍ମିଳନୀରେ ସାହିତ୍ୟ ସେମିନାର ଓ କବିତା ପାଠୋତ୍ସବ
ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକାର ଡାଲାସ୍ ସହରରେ ‘ଓଡ଼ିଶା ସୋସାଇଟି ଅଫ୍ ଦି ଆମେରିକାସ୍’ (ଓସା) ଦ୍ବାରା ଆୟୋଜିତ ତିନି ଦିନିଆ ସମ୍ମିଳନୀର ଅଂଶ ସ୍ବରୂପ ଏହାର ତୃତୀୟ ଦିବସ, ଅର୍ଥାତ୍ ଜୁଲାଇ ୫ ତାରିଖ ସନ୍ଧ୍ୟାରେ ଏକ ସାହିତ୍ୟ ସେମିନାର ଓ କବିତା ପାଠୋତ୍ସବ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି। ‘ଆସ ପାଠକଟିଏ ହେବା’ ଶୀର୍ଷକରେ କନକ ହୋତାଙ୍କ ସଂଯୋଜନାରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଏହି ସାହିତ୍ୟ ସେମିନାରରେ ତାପସୀ ମହାପାତ୍ର ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ରଚିତ ବୈଦେହୀଶ ବିଳାସର ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ଛାନ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ ସୁର ଓ ବ୍ୟାଖ୍ୟା ସହିତ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲେ। ଉପେନ୍ଦ୍ର ଭଞ୍ଜଙ୍କ ପ୍ରଭୁ ଶ୍ରୀରାମଙ୍କର ପ୍ରତି ଭକ୍ତି ଓ ପ୍ରେମକୁ ସେ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ବ୍ୟାଖ୍ୟା କରିଥିଲେ।
ଏହି ଅଧିବେଶନର ପୂର୍ବରୁ ଆୟୋଜିତ କବିତା ପାଠୋତ୍ସବରେ ୨୯ ଜଣ କବି ଓ ସାହିତ୍ଯାନୁରାଗୀ କବିତା ପାଠ କରିଥିଲେ। ‘ଓସା’ର ଏହି ତିନିଦିନିଆ ସମ୍ମିଳନୀରେ ଉତ୍ତର ଆମେରିକାର ବିଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ବସବାସ କରୁଥିବା ବହୁ ଓଡ଼ିଆଭାଷୀ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୭ ଜୁଲାଇ, ୨୦୨୫)
ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ପ୍ରକୃତ ଆତ୍ମଚରିତ ଲୋକଲୋଚନକୁ ଆସିବ କେବେ?
ଏବେ ବ୍ୟାସକବି ଫକୀରମୋହନଙ୍କର ‘ଆତ୍ମଚରିତ’ ନାମରେ ଯେଉଁ ପୁସ୍ତକଟି ତାଙ୍କର ଅନୁରାଗୀ ପାଠକ, ଗବେଷକ, ଓ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କ ଦ୍ବାରା ବହୁ କାଳ ହେଲା ପଠିତ ଓ ଚର୍ଚ୍ଚିତ ହୋଇଆସୁଛି, ତାହା ଯେ ତାଙ୍କର ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଓ ପ୍ରକୃତ ଆତ୍ମଚରିତ ନୁହେଁ ଏକଥା ଅନେକଙ୍କୁ ଅଜଣା। ଫକୀରମୋହନ ତାଙ୍କର ଜୀବଦ୍ଦଶାରେ ଯେଉଁ ଆତ୍ମଚରିତଟି ରଚନା କରିଥିଲେ ତାହା କଟକର ବାଖରାବାଦରେ ଥିବା ତାଙ୍କର ବାସଭବନର ଅନ୍ଧାରି କୋଣରେ ଗୋଟିଏ ସିନ୍ଦୁକ ଭିତରେ ତାଲା ପଡ଼ି ରହିଛି। ଏହା ଅଦାଲତି ମାମଲା, ପ୍ରକାଶନ ଜନିତ ବିବାଦ ତଥା ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଦାୟାଦଙ୍କ ଖିଆଲର ଜ୍ୱାଳାରେ ଭସ୍ମହୋଇ ଚିରଦିନ ପାଇଁ ହଜିଯିବାକୁ ବସିଛି। ତଥାପି ଏଥିପ୍ରତି ନା ଓଡ଼ିଶା ସରକାର, ନା ଓଡ଼ିଶାର ସାହିତ୍ୟ ଜଗତ, କାହାର ବି ଦୃଷ୍ଟି ପଡ଼ୁନାହିଁ।
ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଦେହାନ୍ତ ପରେ ତାଙ୍କର ଆତ୍ମଜୀବନୀ ବା ‘ଆତ୍ମଚରିତ’ ପ୍ରକାଶିତ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ତାଙ୍କର ପୁତ୍ର ମୋହିନୀ ମୋହନ ସେନାପତି ନିଜେ ସେଥିର କେତେକାଂଶ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଦେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପିତାଙ୍କର ଭାବମୂର୍ତ୍ତିକୁ ନିର୍ମଳ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ସେ ଏହା କରିଥିଲେ ବୋଲି କୁହାଯାଉଛି। ଏହା ସହିତ ସେ ସେହି ଆତ୍ମଚରିତର ମୂଳ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଟି ଲୋକଲୋଚନକୁ ନ ଆଣି ନିଜ ଅଧୀନରେ ରଖିଥିଲେ। ଏବେ ସେହି ମୂଳ ପାଣ୍ଡୁଲିପି ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଅଣନାତୁଣୀ ମିନାକ୍ଷୀ ଦତ୍ତଙ୍କ ଅକ୍ତିଆରରେ ତାଙ୍କର କଟକସ୍ଥିତ ବାସଭବନରେ ରଖାଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ‘ସାହିତ୍ୟ ଚର୍ଚ୍ଚା’କୁ ସୂଚନା ମିଳିଛି ଯେ ବର୍ତ୍ତମାନ ସେହି ପାଣ୍ଡୁଲିପି ଏକାନ୍ତ ଜର୍ଜର ଅବସ୍ଥାକୁ ଆସିଗଲାଣି, ଏବଂ ଏହା ଆଉ ବେଶି ଦିନ ତିଷ୍ଠିବ ନାହିଁ। ତଥାପି ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଅଣନାତୁଣୀ ତାହାର ପ୍ରକାଶନ ପାଇଁ ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉନାହାନ୍ତି।
ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଘଟଣାକ୍ରମରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ୨୦୧୯ ମସିହା ବେଳକୁ ମିନାକ୍ଷୀ ଦତ୍ତ ସେହି ମୂଳ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଟିକୁ ବର୍ଷୀୟାନ ଭାଷାବିତ୍ ଦେବୀପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କୁ ହସ୍ତାନ୍ତର କରି ଏହାର ସମ୍ପାଦନା ଓ ଡିଜିଟାଇଜେସନ୍ ପାଇଁ ଅନୁରୋଧ କରିଥିଲେ, ଏବଂ ଏହାର ଖର୍ଚ୍ଚ ତୁଲାଇବା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ପ୍ରାୟ ଏକ ଲକ୍ଷ ଟଙ୍କା ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ। ଏଥିସହିତ ସେ ତାଙ୍କୁ ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଆଉ ଦୁଇଟି ଅପ୍ରକାଶିତ ପୁସ୍ତକ ‘ମହାଭାରତ’ ଓ ‘ଖିଳ ହରିବଂଶ’ର ପାଣ୍ଡୁଲିପି ମଧ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ସମ୍ପାଦନା କାର୍ଯ୍ୟରେ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଭିଲେଖବିତ୍ ଲଲାଟେନ୍ଦୁ ଦାସ ମହାପାତ୍ର ସହଯୋଗ କରୁଥିଲେ। କିନ୍ତୁ ପରେ ଶ୍ରୀଯୁକ୍ତ ପଟ୍ଟନାୟକ ଏଗୁଡ଼ିକର ସମ୍ପାଦନା କରିବା ସହିତ ‘ଆତ୍ମଚରିତ’ ପୁସ୍ତକଟିକୁ ‘ଆମ ଓଡ଼ିଶା’ ସଂସ୍ଥା ଜରିଆରେ ପ୍ରକାଶ କରାଇବାକୁ ଚେଷ୍ଟିତ ଥିବା କଥା ଜାଣିପାରି ମିନାକ୍ଷୀ ଦତ୍ତ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ତଳ କୋର୍ଟରେ ଏକ ମାମଲା ଦାୟର କରିଥିଲେ। ଏହା ପୂର୍ବରୁ ନିଖିଳ ମୋହନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ନିକଟରେ ମଧ୍ୟ ଦେବୀପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କ ସୂତ୍ରରୁ ସେହି ପାଣ୍ଡୁଲିପିଟି ପହଞ୍ଚିଥିଲା, ଯାହାର କିଛି ଅଂଶ ସେ ‘ସୃଜନିକା’ର ଓ୍ବେବସାଇଟ୍ରେ ପ୍ରକାଶ କରିଦେଇଥିଲେ; କିନ୍ତୁ ପରେ ଏଥିନେଇ ବିବାଦ ଦେଖା ଯିବାରୁ ସେ ତାହାକୁ ସେଠାରୁ ହଟାଇ ଦେଇଥିଲେ। ୨୦୨୧ ମସିହାରେ ଏ ସଂକ୍ରାନ୍ତରେ ଅଦାଲତଙ୍କ ରାୟ ପ୍ରକାଶ ପାଇଥିଲା ଏବଂ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଟିକୁ ପ୍ରକାଶ ନ କରି ମୀନାକ୍ଷୀ ଦତ୍ତଙ୍କୁ ତାହା ଫେରସ୍ତ କରିଦେବାପାଇଁ ଦେବୀ ପ୍ରସନ୍ନ ପଟ୍ଟନାୟକଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ କଟକର ଜିଲ୍ଲା କୋର୍ଟରେ ଏହି ରାୟର ପୁନର୍ବିଚାର ପାଇଁ ଏକ ମାମଲା ଦାୟର ହୋଇଥିଲା, ଯାହା ଏବେ ବିଚାରାଧୀନ ଅଛି, କିନ୍ତୁ ଏହା ବିଶେଷ ବାଟ ଆଗେଇ ପାରିନାହିଁ।
ବିଶେଷ ସୂତ୍ରରୁ ଜଣାଯାଇଛି, ଏବେ ମୋହିନୀ ମୋହନ ସେନାପତିଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପରିବର୍ତ୍ତିତ ହୋଇଥିବା ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଆତ୍ମଚରିତଟି ଯେଉଁ ରୂପରେ ବଜାରରେ ଉପଲବ୍ଧ ଅଛି, ସେଥିରେ ମୂଳ ପାଣ୍ଡୁଲିପିର ପ୍ରାୟ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ଭାଗ ସହିତ କୌଣସି ସାମ୍ୟ ନାହିଁ। ବିଶେଷତଃ ଫକୀର ମୋହନଙ୍କ କେନ୍ଦୁଝର ରହଣି ସମୟ ବିଷୟରେ ଥିବା ତଥ୍ୟକୁ କାଣ୍ଟଛାଣ୍ଟ କରାଯାଇଛି। ଫକୀରମୋହନ ନିଜର ଜୀବଦ୍ଦଶାରେ ନିଜ ଜୀବନାନୁଭୂତିକୁ ପ୍ରକୃତରେ କେଉଁ ଭାବରେ ଲେଖିଯାଇଛନ୍ତି ତାହା ଜାଣିବାର ଅଧିକାର ସମଗ୍ର ଓଡ଼ିଆ ଜାତିର ଅଛି। ଏ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ସଂସ୍କୃତି ବିଭାଗ ସେହି ଅପ୍ରକାଶିତ ପାଣ୍ଡୁଲିପିଟିକୁ ନିଜ ଅକ୍ତିଆରକୁ ଆଣି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ବୃହତ୍ତର ହିତ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଏହାକୁ ପ୍ରକାଶ କରାଇବାର ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୪ ଜୁଲାଇ, ୨୦୨୫)
ଚଳନ୍ତା ରେଳରେ କବିତାପାଠର ଅନନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ: ନେଇଯା’ରେ ରେଳ ମୋତେ
ଜୟପୁର ସାହିତ୍ୟ ପରିଷଦ ଦ୍ବାରା ଆୟୋଜିତ ଚଳନ୍ତା ଟ୍ରେନ୍ ଭିତରେ କବିତା ପାଠର ଏକ ଅନନ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ମଇ ୨୭ ତାରିଖ ଦିନ ଜୟପୁରରୁ ଜଗଦଳପୁର ଯାଉଥିବା ହୀରାଖଣ୍ଡ ଏକ୍ସପ୍ରେସ୍ରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ପୂର୍ବାହ୍ନ ପ୍ରାୟ ୧୧ଟା ସମୟରେ ଜୟପୁର ସହରର ୩୬ ଜଣ ବିଶିଷ୍ଟ କବି ଓ ଲେଖକ ଟ୍ରେନ୍ରେ ଜଗଦଳପୁର ଅଭିମୁଖେ ସେମାନଙ୍କର ଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ; ଏବଂ ସେଠାକୁ ଯିବା ଓ ଫେରିବା ଉଭୟ ଅବସରରେ ଟ୍ରେନ ଭିତରେ ହିଁ ସମସ୍ତେ ନିଜର କବିତା ପାଠ କରିଥିଲେ। କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମଟିରେ ଭାଗନେଇଥିବା ସମସ୍ତ ସାହିତ୍ୟିକଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ଅପୂର୍ବ ଅନୁଭବ ଥିଲା।
ସମସ୍ତେ ଟ୍ରେନ୍ ଯୋଗେ ଯାଇ ଜଗଦଳପୁରଠାରେ ପହଞ୍ଚିବା ପରେ ସେଠାକାର ଉତ୍କଳ ଭବନଠାରେ ଏକ ସାହିତ୍ୟ ସଭା ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା। ଏହି ସଭାରେ ସଭାପତିତ୍ବ କରିଥିଲେ ଛତିଶଗଡ଼ର ସୁପରିଣ୍ଟେଣ୍ଡିଂ ଆନ୍ଥ୍ରୋପୋଲୋଜିଷ୍ଟ ପୀୟୂଷ ରଞ୍ଜନ ସାହୁ। ସଭାରେ ଛତିଶଗଡ଼ ଓ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ଦ୍ବୟ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ସାରସ୍ବତ ସମ୍ପର୍କ ଉପରେ ଆଲୋକପାତ କରାଯାଇଥିଲା। ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୁଲେଖିକା ଉର୍ମିଳା ଆଚାର୍ଯ୍ୟ, ଜୟପୁର ସାହିତ୍ୟ ପରିଷଦର ସଭାପତି ହରିହର ସୁଧା ପଟ୍ଟନାୟକ, ସମ୍ପାଦକ ନିରଞ୍ଜନ ପାଣିଗ୍ରାହୀ ପ୍ରମୁଖ ମଧ୍ୟ ଉଦ୍ବୋଧନ ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଅବସରରେ ବିଜୟଲକ୍ଷ୍ମୀ ପାଣିଗ୍ରାହୀଙ୍କ ‘ପରଜାପତି’ ପୁସ୍ତକ ଉନ୍ମୋଚିତ ହୋଇଥିଲା। ପରିଶେଷରେ ଧନ୍ୟବାଦ ଅର୍ପଣ କରିଥିଲେ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଉପସଭାପତି ମଧୁସୂଦନ ମିଶ୍ର।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୭ ମଇ, ୨୦୨୫)
ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକ ସମାବେଶ
ମଇ ୨୪ ତାରିଖ ଦିନ ଭୁବନେଶ୍ବରରସ୍ଥିତ ‘ଗୁରୁ କେଳୁଚରଣ ମହାପାତ୍ର ଓଡ଼ିଶୀ ଗବେଷଣା କେନ୍ଦ୍ର’ର ସଭାଗାରରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ପକ୍ଷରୁ ଏକ ଭବ୍ୟ ଯୁବଗାଳ୍ପିକ ସମାବେଶ ଆୟୋଜିତ ହୋଇଯାଇଛି। ସମଗ୍ର ରାଜ୍ୟରୁ ପ୍ରାୟ ୭୮ ଜଣ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମରେ ଯୋଗ ଦେବାପାଇଁ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ହୋଇଥିଲେ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏଥିରେ ଯୋଗ ଦେଇଥିଲେ ୫୭ ଜଣ।
ପ୍ରଥମେ ପ୍ରଦୀପ ପ୍ରଜ୍ଜ୍ବଳନ ପୂର୍ବକ ସମାବେଶର ଶୁଭାରମ୍ଭ କରିବା ପରେ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମର ଆଭିମୁଖ୍ୟ ସମ୍ପର୍କରେ ବକ୍ତବ୍ୟ ଦେଇଥିଲେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେ଼ମୀର ସଚିବ ଚନ୍ଦ୍ରଶେଖର ହୋତା। ଏହି ସମାରୋହର ବିଭିନ୍ନ ଅଧିବେଶନରେ ମିହିର କୁମାର ସାହୁ, ଅରବିନ୍ଦ ରାୟ, ହିରଣ୍ମୟୀ ମିଶ୍ର ଓ ଶରତ ଆତାର୍ଯ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ଯୋଗଦେଇ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକମାନଙ୍କୁ ଅଭିନନ୍ଦନ ଜ୍ଞାପନ କରିଥିଲେ। ପୂର୍ବ ଘୋଷିତ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ଅନୁସାରେ ଏହି ଅବସରରେ ଉଦ୍ଘାଟକ ଭାବରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା, ସାହିତ୍ୟ ଓ ସଂସ୍କୃତି ମନ୍ତ୍ରୀ ସୂର୍ଯ୍ୟବଂଶୀ ସୂରଜ ତଥା ମୁଖ୍ୟ ଅତିଥି ଭାବରେ ସୂଚନା ଓ ଲୋକ ସମ୍ପର୍କ ବିଭାଗର ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଦେବ ପ୍ରସାଦ ଦାସ ଯୋଗ ଦେବେ ବୋଲି ସୂଚନା ଦିଆଯାଇଥିଲେ ହେଁ ସେମାନେ ଏହି ଅବସରରେ ଉପସ୍ଥିତ ନ ଥିଲେ। ୫୭ ଜଣ ନିମନ୍ତ୍ରିତ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକମାନଙ୍କୁ ଛାଡ଼ିଦେଲେ, ଏହି ସମାରୋହର ହଲ୍ ମଧ୍ୟରେ ଶ୍ରୋତାମଣ୍ଡଳୀ ମଧ୍ୟରେ ବସିଥିଲେ ମାତ୍ର ୧୦ ଜଣ, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କେତେଜଣ ସାମ୍ବାଦିକ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ ଥିଲେ।
ପ୍ରଥମ ଅଧିବେଶନରେ ‘ଆଜିର ଗଳ୍ପରେ ଗାଳ୍ପିକର କାନଭାସ୍’ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରାଯାଇଥିଲା, ଯାହାର ସଂଯୋଜନା କରିଥିଲେ ମିୟୋଗ ରଞ୍ଜନ ପାତ୍ର। ଏଥିରେ ୧୨ ଜଣ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକ ଭାଗ ନେଇଥିଲେ। ଏହାପରେ କ୍ଷୀରୋଦ ବିଶ୍ବାଳଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସଂଯୋଜିତ ‘ଆମ ଗଳ୍ପର ଅତୀତ, ବର୍ତ୍ତମାନ ଓ ଭବିଷ୍ୟତ’ ଶୀର୍ଷକ ଅଧିବେଶନରେ ଯୋଗଦେଇଥିଲେ ୧୧ ଜଣ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକ। ୧୩ ଜଣ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକଙ୍କୁ ନେଇ ଅନୁଷ୍ଠିତ ତୃତୀୟ ଅଧିବେଶନର ବିଷୟ ଥିଲା ‘ସମକାଳୀନ ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପରେ ଓଡ଼ିଆପଣ’ ଯାହାର ସଂଯୋଜନା କରିଥିଲେ ସଞ୍ଜୟ ପଣ୍ଡା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ଅଧିବେଶନ ଆରମ୍ଭ ହେବାର ପୂର୍ବରୁ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀର ସହ ସଚିଵ ସଞ୍ଜୟ କୁମାର ଛୁଆଳସିଂହ ସମାବେଶକୁ ସମ୍ବୋଧିତ କରିଥିଲେ। ଚତୁର୍ଥ ଅଧିବେଶନର ବିଷୟ ଥିଲା ‘ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପରେ ଅସ୍ମିତାର ଚିତ୍ର ଓ ଚରିତ୍ର ’ ଯେଉଁଥିରେ ୧୧ ଜଣ ଗାଳ୍ପିକ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ। ଏହାର ସଂଯୋଜନା କରିଥିଲେ ଶିବାନନ୍ଦ ବାରିକ। ପଞ୍ଚମ ଅଧିବେଶନରେ ‘ସାମ୍ପ୍ରତିକ ଓଡ଼ିଆ ଗଳ୍ପର ଧାରାରେ ମୋ ଗଳ୍ପ’ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଏହାକୁ ସଂଯୋଜନା କରିଥିଲେ ବେଦ ପ୍ରକାଶ ନାୟକ। ଏଥିରେ ମଞ୍ଚାସୀନ ଥିଲେ ୧୦ ଜଣ। ଏହି ସମସ୍ତ ଆଲୋଚନା ମଞ୍ଚ ଉପରେ ପ୍ରଶ୍ନୋତ୍ତର ଛଳରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିଲା।
ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକଙ୍କର ଏହି ସମାରୋହଟି ୧୯୭୯ ମସିହାରେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଦ୍ବାରା ସ୍ବର୍ଗତ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦ ରାଉତରାୟଙ୍କ ସଭାପତିତ୍ବ କାଳରେ କଟକର ଓ୍ବାଇ.ଏମ୍.ସି.ଏ ସଭାଗାରରେ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ଏକ ତିନିଦିନିଆ ‘ଯୁବ ଗଳ୍ପ ଲେଖକ କର୍ମଶାଳା’ର ସ୍ମୃତି ମନକୁ ଆଣିଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଓଡ଼ିଶାର କେତେଜଣ ବରିଷ୍ଠ ଓ ବିଶିଷ୍ଟ ଲେଖକ ଉପସ୍ଥିତ ରହି ସ୍ବତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ଚୟନିତ ହୋଇଥିବା ଓଡ଼ିଶାର ପ୍ରାୟ ୩୦ ଜଣ ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକଙ୍କୁ ତିନି ଦିନ କାଳ ଗହନ ଭାବରେ ତାଲିମ ଦେଇଥିଲେ। ସେଦିନର ତାଲିମପ୍ରାପ୍ତ ସେହି ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକମାନେ ଆଜି ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟର ପ୍ରବୀଣ ଲେଖକ ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ସୁପ୍ରତିଷ୍ଠିତ। ଏବେ ଓଡ଼ିଶା ସାହିତ୍ୟ ଏକାଡେମୀ ଦ୍ବାରା ଯୁବ ଗାଳ୍ପିକଙ୍କୁ ନେଇ ଆୟୋଜିତ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପୂର୍ବର ସେହି କର୍ମଶାଳା ସହ ତୁଳନୀୟ ନ ଥିଲା।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୨୪ ମଇ, ୨୦୨୫)
ରାଜଧାନୀର ଅକ୍ଷରଭୂମିରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଖତେଇ ହେଉଛି ଏକ ବିକୃତ ଅକ୍ଷର
ଗତ ବର୍ଷ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥିବା ‘ବିଶ୍ବ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ସମ୍ମିଳନୀ’ ଉପଲକ୍ଷେ ଭୁବନେଶ୍ବରର କେନ୍ଦ୍ରସ୍ଥଳରେ କୋଟି କୋଟି ଟଙ୍କା ବ୍ୟୟରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ‘ଅକ୍ଷରଭୂମି’, ଯେଉଁଠାରେ କେତୋଟି ପଥର ଫଳକରେ ଓଡ଼ିଆ ବର୍ଣ୍ଣମାଳାକୁ ଖୋଦେଇ କରାଯାଇଛି ମାତ୍ର। ସତେ ଯେମିତି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷା ଅଚିରେ ଲୋପ ପାଇଯିବ, ଏହି ଦୁରାଶାର ବଶବର୍ତ୍ତୀ ହୋଇ ସେକାଳର ସରକାର ଓଡ଼ିଆ ଅକ୍ଷରମାଳାକୁ ଏକ ମ୍ୟୁଜିଅମ୍ର ବସ୍ତୁ ଭାବରେ ସଂରକ୍ଷଣ କରିବାକୁ ଗଢ଼ିଥିଲେ ଏହି ଅକ୍ଷରଭୂମି। କିନ୍ତୁ ଏଥିରେ ଥିବା ଅକ୍ଷରମାଳାରେ ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ୡ ବର୍ଣ୍ଣଟିକୁ ଅତ୍ୟନ୍ତ ଖାମଖିଆଲି ଭାବରେ ବିକୃତ କରି ଲେଖାଯାଇଥିବା ଦେଖାଯାଇଥିଲା। ସେବେଠାରୁ ଆଜି ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବର୍ଷାଧିକ କାଳ ବିତିଯାଇଥିଲେ ହେଁ, ନା ସେବର ସରକାର, ନା ଏବର ସରକାର, ଏହାକୁ ସଂଶୋଧନ କରିବା ପାଇଁ କେହି ଆଗ୍ରହ ଦେଖାଉନାହାନ୍ତି।
ଗତ ଫେବ୍ରୁଆରି ଦୁଇ ତାରିଖ ଦିନ ଭୁବନେଶ୍ବରରେ ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମୋହନ ଚରଣ ମାଝୀ ଉନ୍ମୋଚନ କରିଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ପ୍ରକାଶିତ ମଧୁସୂଦନ ରାଓଙ୍କ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧର ସଂଶୋଧିତ ପୁନଃମୁଦ୍ରଣ। ଏଥିରେ ମୂଳ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଥିବା ଅନୁସାରେ ୡ ବର୍ଣ୍ଣର ଉପଯୁକ୍ତ ରୂପକୁ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି। କିନ୍ତୁ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ସ୍ଥାପିତ ଅକ୍ଷରଭୂମିରେ ଏହି ବର୍ଣ୍ଣର ଗୋଟିଏ ରୂପ ଓ ସରକାରଙ୍କ ଦ୍ବାରା ମୁଦ୍ରିତ ବର୍ଣ୍ଣବୋଧରେ ଏଥିର ଆରେକ ରୂପ ସ୍ଥାନ ପାଇଥିବାରୁ ପ୍ରଶ୍ନବାଚୀ ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଛି। ଯେମିତି ମନେହେଉଛି, ଅକ୍ଷରଭୂମିରେ ଥିବା ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ୡ ଅକ୍ଷରଟି ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଖତେଇ ହେଉଛି। ପ୍ରକାଶଥାଉକି ଯଦିଓ ଆଜିକାଲିର ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଏହି ୡ ବର୍ଣ୍ଣର ବିଶେଷ ପ୍ରୟୋଗ ନାହିଁ, ପୂର୍ବକାଳୀନ ଅନେକ ଅକ୍ଷରଶିକ୍ଷା ବହିରେ ଏହାକୁ ସ୍ଥାନ ଦିଆଯାଇଛି; ଏବଂ ଓଡ଼ିଶା ସରକାର ମଧ୍ୟ ନିଜର ନବ ପ୍ରକାଶିତ ବହିରେ ଏହାର ଅନୁସରଣ କରିଛନ୍ତି। ଏପରିକି ୨୦୧୪ ମସିହାରେ କେନ୍ଦ୍ର ସରକାରଙ୍କ ନିକଟରେ ଦାଖଲ କରାଯାଇଥିବା ଓଡ଼ିଶା ସରକାରଙ୍କ ଯେଉଁ ଦସ୍ତାବେଜ ବଳରେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ମିଳିଲା, ସେଥିରେ ଦିଆଯାଇଥିବା ଓଡ଼ିଆ ବର୍ଣ୍ଣମାଳାର ତାଲିକାରେ ମଧ୍ୟ ୡ ବର୍ଣ୍ଣଟି ଅଛି। ଅଥଚ ଅକ୍ଷରଭୂମିରେ ଥିବା ସେହି ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ବର୍ଣ୍ଣଟିକୁ ସୁଧାରିବା ପାଇଁ ସରକାର କୌଣସି ପଦକ୍ଷେପ ନ ନେବା ପରିତାପର ବିଷୟ। ଏପରିକି ପୂର୍ବର ବି.ଜେ.ଡ଼ି ସରକାର ବିଶ୍ବ ଓଡ଼ିଆ ସମ୍ମିଳନୀ ଉପଲକ୍ଷେ ଜଣେ ଘରୋଇ ପ୍ରକାଶକଙ୍କ ସହଭାଗିତାରେ ଯେଉଁ କଫି-ଟେବୁଲ୍ ବହି ପ୍ରକାଶ କରିଥିଲେ ସେଥିରେ ଥିବା ଅକ୍ଷର ଭୂମିର ଫଳକର ଯେଉଁ ଧାଡ଼ିରେ ଏହି ତ୍ରୁଟିପୂର୍ଣ୍ଣ ୡ ବର୍ଣ୍ଣଟି ଅଛି, ତାହାକୁ ଲୁଚାଇବା ପାଇଁ ଚତୁରତାର ସହ ସେହି ଧାଡ଼ିଟିକୁ ଲିଭାଇ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ତାହାର ଅନୁରୂପ ଏବର ସରକାର ମଧ୍ୟ ଏହି ତ୍ରୁଟିଟି ଦେଖିନଥିବାର ଅଭିନୟ କରୁଛନ୍ତି। ଏବେ ସେହି ଅକ୍ଷରଭୂମି ସନ୍ନିକଟ ବିସ୍ତୀର୍ଣ୍ଣ ଜମିରେ ଏକ ବିରାଟ ‘ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତା ଭବନ’ ନିର୍ମାଣର ଯୋଜନା ଚାଲିଛି। ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ ହୋଇଗଲେ ବିଶ୍ବର ବିଭିନ୍ନ ଅନୁକୋଣରୁ ଆସିବାକୁ ଥିବା ଅସଂଖ୍ୟ ଦର୍ଶକମାନଙ୍କ ସାମନାରେ ଓଡ଼ିଆ ଅସ୍ମିତାର କି ଯେ ଚିତ୍ର ପ୍ରଦର୍ଶିତ ହେବ ତାହା ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ। ଯେଉଁ ଜାତି ନିଜର ବର୍ଣ୍ଣମାଳାକୁ ସମ୍ମାନ କରି ଜାଣେନାହିଁ ତାହାର ଅସ୍ମିତାର ସ୍ତର ବିଷୟରେ ବିଶ୍ବର ଜନମାନସରେ କି ଧାରଣା ହେବ?
ଏଣେ ରାଜ୍ୟର ଅସଂଖ୍ୟ ଭାଷାବିତ୍ ଓ ଗଣମାଧ୍ୟମ ମଧ୍ୟ ଏ ବିଷୟରେ ନିରବତା ଅବଲମ୍ବନ କରୁଛନ୍ତି; ଯେମିତିକି ହିନିମାନିଆ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାଟିର ନିଜର ବୋଲି କେହି ନାହିଁ ଏବଂ ତା’କୁ ଯିଏ ଯେମିତି ଚାହିଁବେ ଦୁର୍ବ୍ୟବହାର କରିପାରିବେ। ଅବଶ୍ୟ ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ ବିଶିଷ୍ଟ ପ୍ରାବନ୍ଧିକ ବୈଷ୍ଣବ ଚରଣ ମହାନ୍ତି ତାଙ୍କର ବିଭିନ୍ନ ଭିଡିଓ ଓ ଲେଖା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହା ବିରୋଧରେ ସ୍ବର ଉତ୍ତୋଳନ କରି ଜନସଚେତନତା ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ପ୍ରୟାସ କରୁଛନ୍ତି।
(ପ୍ରକାଶିତ: ୫ ଫେବ୍ରୁଆରି, ୨୦୨୫)